Ipui onac, ceintzuetan arquituco dituzten euscaldun necazari ta gazte gueiac eracaste ederrac beren vicitza zucentzeco/Piztia itxusi ta Gizon bideaztia

Ipui onac (1804) Bizenta Mogel
Piztia itxusi ta Gizon bideaztia

Lidiako aldamenetan dagoan, ta Atlos deritzon mendi batean ezagutzen dira piztia izugarri ta itxusi batzuek; buruetan dituzte Idiskoak bezelako adarrak; oñetan dirudite Auntzak, ta beste guzian daukate gizon nano, edo txiki baten itxura. Eldu zan mendi artara leku urrutietatik Erromes, edo gizon bideazti bat. Irten zion esan degun bezelako Abere zatar, edo Gizon-piztiatu itxusiak, zeñari ematen dioen Satiroaren izena. Diotsa onek pakez gizon Erromesari:

—Atoz beldur gabe nere etxera; emango dizut mai ona; bada mendi onetako aldats, ta elurrak nakatuaz gañetik, eman izango dizute gosea.

Etxera eldu ziranean, gizon bideaztiak eskuak berotzeko estutzen, ta igortzitzen zituen bata ta bestea alkarrekin, egozten ere zuen aoko arnasea esku sabeletara. Maian jarri zanean, ekarri ziezten janaririk ederrenak, ta sabela berotzeko katillu bete ardo berotu ta zirakiana. Urbildu zuenean ezpañetara, erre ziozkan ardo irakiten zegoanak, ta txut esanik, asi zan ardo gorituari putz egiten. Bazekusan au Abere zatarrak, ta diotsa gizonari:

—Au zer da? gauza desberdin bi dakustaz zugan. Ao batekin berotu zinituen arnasa emanda esku-sabelak; ta ao berarekin puzka ta puzka otztu nai dezu ardo beroa. Gizon okerra zera zu, bi aldetara egiten dezuna, ta biotz tolestuaren jabea. Ez det nik nere etxean iduki nai zu bezelako gizonik. Zoaz bada nai dezun lekura, ta etorri zeran bidetik.

Ipui onek arrapatzen ditu biotz ta ao biko gizonak, atzetik saldu, ta aurretik arpegi ona daukatenak.

Ez da ez farra egiteko,

Arpegi bi idukitzea,

Batez pakea saltzea,

Besteaz auzi emateko.