Hiztegi Hirukoitza/I

Wikitekatik
I
Bero , Iberio , Ibe-
rico , lo miſmo
que Eſpañol , es
voz Baſcongada,
Ibero , que es el
nombre que ſe diò
al Ebro , y de allì
à todo el paìs. Lat.
Iberus.

Ibis , ave ſemejante à la cigueña, moqui-

taya. Lat. Ibis.
I C.

Icaco , eſpecie de ciruelo , y ciruela de la

India , lndiarana. Lat. Prunus Indica ,
prunum Indicum.

Ichneumon , vulgarmente raton de In-

dias , caturdea. Lat. Ichneumon , onis.

Ichnographia , echaciabezta. Lat. Ichno-

graphia.

Ichnographico , echaciabeztarra. Lat.

Ichnographicus.

Ichor , materia tenue , y ſutil , que arro-

jan las llagas , gueſalá. Lat. Sanies.

Iconologìa , irudiquintza. Lat. Iconologia.

Icoſaedro , en la Geometrìa , oguei aur-

quea. Lat. Icoſaedrum.

Icterieia , lo miſmo que tericia , veaſe.

I D.

Ida , joaira , joatea , joana. Lat. Abi-

tus , us.

Idas , y venidas , joan etorriac , orr-onac ,

orronz ononzac. Lat. Abitus , ac re-
ditus.

Ida de el humo , que joaira. Lat. Abeas

non rediturus.

Idea , Griegos , y Latinos tomaron eſta

voz de el Baſcuence , en que daremos
por correſpondiente irudidea. En Baſ-
cuence idea ſignifica igualdad , è igual
en edad , y tiempo : y Platòn vsò de la
voz idea para ſignificaren Dios la Ima-
gen de las criaturas , que deſde la eter-
nidad en ſu repreſentacion , es igual al.
sèr de las criaturas en tiempo. Irudi-
dea ſignifica igualdad , correſponden-
cia de la repreientacion , ù apariencia ,
de idea que ſe ha explicado , y irudia
apariencia , repreſentacion. Lat. dea.
deas Platonicas , irudide Platonarrac ,
ecinquizunac. Lat. Ideæ Platonicæ.

Ideal , irudidearra , irudidecoa. Lat.

Idealis.

Idealmente , irudidequiro. Lat. Idealiter.

dear , irudidetu. Lat. Ideam formare.

Ideado , irudidetua. Lat. Ideâ formatus.

Idem , veaſe lo miſmo.

Identico , bizbatecoa , aimbatecoa , biz-

batarra , aimbatarra. Lat. Identicus.

Identidad , bizbatea, aimbatea. Lat. Iden-

titas.

Identificar , bizbatatu , aimbatetu. Lat.

dentificare.

Identificado , bizbatetua , aimbatetua.

Lat. Identificatus.

Idioma , hizcuntza , hizcundea , min-

tzoera. Lat. Idioma , tis.

Idiota , cedaquiña , jaquiñeza. Lat.

Idiota , æ.

Idiotez , cedaquindea, jaquiñeztea. Lat.

Summa ignorantia.

Idiotiſmo , cedaquindia , jaquiñeztia.

Lat. Idiotiſmus.
A:::::Idolatra ,
2::I D.

Idolatra , ceaguigurta. Lat. dolorum cul-

tor.

Idolàtrar , ceaguigurtu. Lat. Idola colere.

Idolatrìa , ceaguigurtea. Lat. Idololatria.

Idolo , ceaguia. Lat. Idolum. Ceaguia ſe

dixo de ce particula negativa , y aguia
apariencia , ſemejanza , repreſentacion ,
y vale tanto como dezir repreſenta-
cion , ò apariencia de lo que no es ; y
el Idolo es repreſentacion de la Deidad ,
no lo ſiendo.

Idoneidad , aptitud , capacidad , veanſe.

Idoneo , apto , capaz , veanſe.

Idus , illaren egunac Latiñez cantatze-

co era bat. Lat. dus.

Idylio , artzaiqueta. Lat. Idyllion.

I G.

Igleſia , Eleiza , Eliza. Lat. Eceleſia.

Igleſia Catholica , Eliza Gucieracoa. Lat.

Eccleſia Catholica.

Igleſia militante , gudarien Eleiza , emen

beco Eleiza. Lat. Eccleſia militans.

Igleſia triumphante , garaitarren Elei-

za. Lat. Eccleſia triumphans.

Igleſia me llamo , Eleizari nacheca ,

Elizari nagoca. Lat. Eccleſiam appelo.

Ignaro , veaſe ignorante.

Ignavia , es voz Latina , que ſin duda la

tomò de el Baſcuence naguia , naguita-
ſuna , pereza.

Igneo , ſutarra , ſutia , ſutſua , ſuduna.

Lat. Igneus.

Ignifero , ſucarlea. Lat. Ignifer.

Ignito , ſutua , ſuztatua , ſu eguiña. Lat.

Ignitus.

Ignivomo , ſubotalea. Lat. Ignivomus.

Ignominia , gaizdiomena , laidoa , cicen-

da. Lat. Ignominia.

Ignominioſamente , gaizdiomenez , lai-

doz , cicendaz , gaizdiomenquiro , lai-
doquiro , &c. Lat. Ignominiosè.

Ignominioſo , gaizdiomengarria , laido-

garria , cicendagarria , gaizdiomen-
tſua , laidotſua, cicendatſua. Lat. Igno-
minioſus.

Ignorancia , cejaquindea , eraucimendua ,

jaquiñeztea. Lat. Ignorantia.

Ignorante , cejaquiña , jaquiñeza. Lat.

lgnorans.

Ignorantemente , ceiaquinderó , jaqui-

ñezquiró. Lat. Ignoranter.

Ignorar , ce jaquin , ez jaquin. Veanſe ſus

irregulares en la voz ſaber. Lat. Igno-
rare.

Ignorado , cejiaquiña , ezjaquiña. Lat.

Ignoratus.
I G.

Ignoto , lo miſmo que ignorado , eceeza-

guna , ezagun eza Lat. Ignotus.

Igreja , antiquado lgleſia.

Igual , viene de el Baſcuence igoal , que

ſignifica lo miſmo de donde dezimos
igol du , añadir en numero , haſta igua-
lar à otro , y igoal du , igoalatu , por
igualar. La raìz viene de las dos vozes
igo , ſubìr , y al poder igó ſubido , y al
lo que ſe puede. Y vna coſa ſe dize igual
à otra quando en cantidad , ò calidad
ha ſubido lo que puede haſta el punto
en que eſtà la otra. Ni eſta oportunidad
de ſignificacion ſe halla en el Latin
æqualis.

Igual , ſin cueſtas , berdiña , igoala. Lat.

Planus , æqualis. Item bardina.

Igual en edad , y otras calidades idea.

Lat. Æqualis , ſimilis.

Iguala , ajuſte , igoaldea. Lat. Conventio ,

certa merces.

A la iguala al igual , igoalquiro. Lat.

Æqualitèr.

Igualador , igoaldaria , igoaltzallea. Lat.

Æquator.

Igualar , igoaldu , igoalatu. Lat. Æquare.

Igualar vn terreno , igoaldu , berdindu ,

bardindu. Lat Æquare , complanare.

Igualar en edad , y otras calidades , idetu.

igoaldu , berdin , bardindu , paretu.
Lat. Æquare , parem , æqualem facere.

Igualarſe , idetu , igoaldu, &c. con las ter-

minaciones de el neutro. Lat. Æquari.

Igualadas , las aves nuevas , que yà tienen

pluma igual , lumigoalac. Lat. Æquali-
ter plumeſcens.

Igualdad , igoaltaſuna , berdintaſuna ,

berdindea , bardintaſuna , idetaſuna.
Lat. Æqualitas.

Igualmente , igoalquiro , berdin , bardin-

quiró. Lat. Equaliter , æquè.

Iguana , lagarto de agua , y tierra , que ſe

halla en la America , iguana , umuſque-
rra. Lat. Lacertus Americanus.
I J.

Ijada , ſayeſpea , ancalboa. Lat. Ilia , um.

Ijada, de el cerdo , ſayeſquia. Lat. Sumen.

Ijadear , ſayeſpeca egon , joan , etorri ,

ſayeſpeac erabilli. Lat. Ilia motu agi-
tare.

Ijar , ſayeſpea , ſayeſpeco utſunea. Lat.

Ilia.
Que rebiente por los ijares , eztanda da-
guiala ſayeſpetic. Lat. Ilia illi rumpan-
tur.
I L.
I L.

Ilacion , conſequencia , ondorea , beraz-

goa. Lat. Illatio.

Ilapſo , jauſtea. Lat. Illapſus.

Ilecebra , palacua. Lat. ſilecebræ.

Ilegal , celegarra. Lat. Illegalis.

Ilegalidad. celegardea. Lat. Illegalitas.

Ilegalmente , celegarquiro. Lat. Ilegaliter.

Ilegitimamente , celegarquiro , celegarau-

quiro. Lat. Illegitime.

Ilegitimidad , celegardea , celegaraudea.

Illegitimitas.

Ilegitimo , celegarra , celegarautua. Lat.

Illegitimus.

Ileſo , cecaltetua , calteric bague. Lat.

Illælus.

Iliaco dolor , iliaca paſsion , lo miſmo

que colica, veaſe. Lat. Iliacus.

Ilicitamente , debacoró , cecilleguiro , ſo-

riezquiro.

Ilicito , debecatua , cecilleguia , ſoriezá.

Lat. Illicitus.

Ilimitado , mugaric baguea , marric ecez-

tuena , cebucatua. Lat. Illimitatus.

Iluminacion , comunicacion de luz , ar-

guitzea , argui ematea. Lat. Illumi-
natio.

Iluminador , arguitzallea , argui ema-

llea. Lat. Illuminator.

Iluminar , arguitu , argui eman , argui-

eguin. Lat. Illuminare.

Iluminado , arguitua , &c. Lat. Illumi-

natus.

Iluminativo , arguigarria. Lat. Illumi-

nativus.

Iluſion , utſirudia , irudutſa , veaſe enga-

ño. Lat. Illuſio.

Iluſivo , iluſorio , iruduſcorra. Lat. Illu-

ſorius.

Iluſo , utſiruditua. Lat. Illuſus.

Iluſtracion , arguidorea. Lat. Illuſtratio.

Iluſtrador , arguidoraria. Lat. Illuſttator.

Txantiloi:SarrearIluſtrar , veaſe iluminar , arguidoratu.
Lat. llluſtrare.

Iluſtrado , arguidoratua. Lat. Illuſtratus.

luſtre , arguidortarra. Lat. Illuſtre.

Iluſtremente , arguidortaro , arguidor-

quiro. Lat. Clarè , nobiliter.

Iluſtriſsimo , chit arguidortarra. Lat. Il-

luſtriſſimus.
I M.

Imagen , ecanzá. Lat. Imago.

Imagen , eſtatua , vulto , talluntza. Lat.

Ico , nis.

Imaginable , irudigarria , irudeſgarria.

I M.:::::3
Lat. Imaginabilis.

Imaginacion , imaginativa , irudeslea ,

irudiquiña , irudiguillea. Lat. Facul-
tas imaginandi.

Imaginacion , irudia , irudetſia. Lat. Ima-

ginatio.
No ſe me ha paſſado por la imaginacion ,
etzait iruditu ere , eztut irudetſi ere ,
are ezteuſt irudinauquitu. Lat. Ne
cogitavi quidem.

Imaginar , irudin , irudetſi. Lat. Imaginari.

Irudin ſe haze con las terminaciones
tranſitivas de el neutro. Yo imagino ,
imaginas , &c. iruditzen zat , zatzu ,
zayo. Si es plural , iruditzen , zaiz-
quit , &c. Irudetſi es activo aun en
ſus terminaciones.

Imaginado , irudina , irudetſia. Lat. Ima-

ginatus.

Imaginariamente , irudigarriro , irudeſ-

garriro. Lat. Imaginariè.

Imaginario , irudigarria , irudeſgarria.

Lat. Imaginarius.

Eſpacios imaginarios , utſune irudiga-

rriac. Lat. Spatia imaginaria.

Imaginativo , aprehenſivo , irudicorra ,

irudeſcorra. Lat. lmaginationi obnoxius.

Imaginerìa , veaſe bordar.

Imàn , es voz Baſcongada imaná , cuyo

origen puede ſer , ò de ïoman , ïoeman ,
el que dà ſubida , y aſcenſo , como eſta
piedra , que en la virtud atractiva tiene
eſto , y ſe lo comunica al hierro : ò de
io , yoman , yo eman , dar con el tacto ,
y el imàn dà ſu virtud al hierro , to-
candolo : ò de que imàn es ſincope de
arriman , arrimanea , piedra primo-
roſa , prodigioſa , como lo es el imàn
en ſus qualidades. Lat. Magnes.

Imbeato , doacabea. Lat. Infelix.

Imbecilidad , veaſe flaqueza , argalda-

dea. Lat. Imbecillitas.

Imbecil , imbele , argalá. Lat.

lis, imbellis.

Imbuir , adierazo , adiaraci. Lat. Im-

buere.

Imbuido , adierazoa , adiaracia. Lat.

Imbutus.

Imitable , imitagarria , bezaguigarria ,

irudicagarria , beſteragarria. Lat.
Imitabilis.

Imitacion , imitaldea , bezaguita , irudi-

cantza , beſteraldea. Lat. Imitatio.

Imitador , imitaria , imitatzallea , beza

guitaria , irudicaria , beſteratzallea.
Lat. Imitator , imitans.

Imitar , imitatu, bezaguitu , rudicatu ,

beſteratu. Lat. Imitari.

Immaculado , naturic baguea , guciz gar-

A 2:::::bia.
4::I M.
bia , chaüa , chauba. Lat. Immacula-
tus , a , um.

Immaduro , zorieza , zoritugabea , el-

dueza , eldu baguea. Lat. Immaturus.

Immanejable , ezeſcugarri , ceeſcuga-

rria , cemanaigarria. Lat. Intractabilis.

Immanente , gueracoya , gueldicoya , ba-

rrencoya. Lat. Immanens.

Immarceisible , ceuſialgarria, uchalez-

garria. Immarceſcibilis.

Immaterial , cecaya , gayeza. Lat. Imma-

terialis.

Immaturo , veaſe immaduro.

Immediacion , urrendea , aldaira. Lat.

Proximitas, contiguitas.

Immediatamente , urrenderó , aldairaro.

Proximè , immediatè.

Immediatamente , luego , bereala, berta-

tic. Lat. Statim , illico.

Immediato , urrena , urrengoa , aldeena ,

aldecoa. Lat. Proximus , contiguus.

Dàr por las immediatas , guiarrean jo ,

uqui'tu. Lat. Ad vivum reſecare.

Immemorial , immemorable , oroitezga-

rria , comutezgarria. Lat. Immemo-
rabilis.

Immemorialmente , immemorablemente ,

oroitezgarriro , comutezgarriro. Lat.
Imme morabiliter.

Immenſamente , neurtezquiro , neurri-

baguero. Lat. Immensè.

Immenſidad , neurtezdea. Lat. Immen-

ſitas.

Immenſo , neurteza , neurri baguea. Lat.

Immenſus.

Immenſurable , neurtezgarria. Lat. Im-

menſurabilis.

Immerſion , urtan ſartzea. Lat. Immerſio.

Imminente , guertacorra. Lat. Imminens.

Immobible , immobil , immoble , arritua ,

ecin muguitua.

Immobilidad muguitezquizuna. Lat.

Immobilitas.

Immoderacion , modereztea, modereza ,

cemoderea. Lat. Immoderatio

Immoderadamente , modereztero , mode-

rezquiro , cemoderero. Lat. Immode-
rate.

Immoderado , tiene raiz Baſcongada en

moderado , veaſe ; modereztua , cemo-
deratua. Lat. Immoderatus.

Immodeſtamente , cemoldeſtiro , moldeſ

baguero , cemodeſturo , cemanaurca-
ro. Lat. Immodeſtè.

Immodeſtia , tiene raiz Baſcongada , ce-

moldeſia , moldefteza , modeſteza , ma-
naurqueza. Lat. Immodeſtia.

Immodeſto , cemoldeſtia , modeſteza , ma-

naurqueza. Lat. Immodeſtus.
I M.

Immodico , gueyeguia , larreguia. Lat.

Immodicus.

Immolacion , abrildea. Lat. Immolatio.

Immolador , abrildaria. Lat. Imolator

Immolar , matar en ſacrificio alguna res ,

abrildú. Lat. lmmolare.

Immolado , arildua. Lat. Immolatus.

Immortal , ilezcorra , ilecoya , illezqui-

zuna , illeciña. Lat. Immortalis.

Immortalidad , illecindea , ilezcordea ,

ilezcoidea , illezquizunna , illezqui-
zundea. Lat. Immortalitas.

Immortalizar , illecindatu , ilezcorr

eguin , illezquizun eguin. Lat. Im-
mortalem reddere.

Immortalizado , illecindatua , ilezcorr ,

illezquizun eguiña. Lat. Immortalis
redditus.

Immortalmente , illecinquiró , ilezcor-

quiro , illezquizunquiró. Lat. Im-
mortalitem.

Immortificacion , hilduraguea , illeza-

raztea , ilezeraguitea. Lat. Cupidita-
tum immoderatio.

Immortificado , hilduraguea , illezara-

cia , illezerazoa , ilezeraguiña. Lat.
Immoderatus.

Immoto , veaſe immoble.

Immundicia , cegarbiera , garbieztaſu-

na , veaſe ſuciedad , porqueria. Lat.
Immundtia.

Immundo , cegarbia , ſatſua garbieza.

Lat. Immundus.

Immune , libre , locabea , beretarra. Lat.

Immunis.

Immunidad , locabea , locabera , beretar-

dea. Lat. Immunitas.

Immutabilidad , aldaezgarria , aldaez-

quizuna. Lat. Immutabilitas.

Immutable , aldaezgarria , aldaezquizu-

na. Lat. Immutabilis.

Immutacion , mudanza , veaſe aldandea.

Immutar , lo milmo que mudar , veſae.

Immutarſe , aldandetu. Lat. Commo-

veri.

Immutado , aldandetua. Lat. Commotus.

Impaciencia , paireza , oſarteza. La.

Impatientia.

Impacientar , pairezaraci , pairezeraco.

oſarteraci , pairá , oſartea , pacien-
cia galerazo , galeraguin. Lat. Alicu-
cujus patientiam turbare.

Impacientado , pairezaracia , &c. Lat.

Exacerbatus.

Impaciente , paireza , oſarteza , pacien-

cia baguea. Lat. Impatiens.

Impacientemente , pairezquiro , oſar-

tezquiro , pacientia baguero. Lat Im-
patientèr.
Impal
I M.

Impalpable , azcaezgarria , uquítezga-

rria. Lat. Impalpabilis , inattrecta-
ilis.

Impar , deſigual , pare baguea , pareric

baguea , ideza , ide baguea. Lat. Impar.

Impar , ò nones , bacoiti. Lat. Numerus

impar.

Imparcial , aldeztana. Lat. Impartialis.

Impartible , ucitezgarria , partiezga-

rria. Lat. Impartibilis.

Impartir el auxilio , es darſelo à quien lo

pide , eman , emon. Lat. lmpartiri.

Impaſsible , cemingarria , minezgarria ,

pairaezgarria. Lat. Doloris expers ,
impaſsibilis.

Impavidamente , bilduriagueró. Lat. Im-

pavridè.

Impavido , bildur baguea. Lat. Impavi-

dus.

Impecabilidad, impecable , pecat , beca-

tezgarria. Lat. Impeccabilitas , im-
peccablis.

Impedimento, eragozqueta , echequidu-

ra , veaſe embarao. Lat. Impedimen-
tum.

Impedimento dirimente eragozqueta

deſeguillea. Lat. lmpedimentum diri-
mens.

Impedimiento impediente , eragozque-

ta eragozlea. Lat. Impedimentum im-
pediens.

Impedir , eragotzi , veaſe embarazar.

Lat. Impedire.

Impedido , eragotzia. Lat. Impeditus.

Impedido , de ſus miembros , elbarria ,

elbarritua. Lat. Membris captus.

Impedirſe , hazerſe aſsi impedido , elba-

rritu. Lat. Membris capi , impediri.

Impeditivo , eragozgarria. Lat. lmpedi-

tivus.

Impeler , bulzatu , bulcatu. Lat. Impel-

lere.

Impelido , bulzatua , &c. Lat. Impulſus.

Impenetrabilidad , impenetrable , bar-

nezgarria. Lat. Impenetrabilitas , im-
penetrabilis.

Impenitencia , impenitente , damuric ba-

guea , damu bague , biotz gogorra. Lat.
Impœnitentia , impœnitens.

Impenitencia final , iltzerañoco , ilarteco

damu baguea. Lat. lmpenitentia finalis.

Impenſadamente , uſtecabean , uſtecabe-

. Lat. Inopinatè.

Impenſado , uſtecabea. Lat. Inopinatus.

Imperar reinar , jabaritu. Lat. Rerum

potiri.

Imperar , mandar , jabaritu , aguindu ,

mempetu. Lat. Imperare.

Imperante , jabaria , aguintaria , mem-

I M.:::::5
petaria. Lat. Imperans.

Imperativo , aguintaricoya. Lat. Impera-

tvus.

Imperatorio , emperadoarearen , aguin-

tariarena. Lat. Imperatorius.

Imperceptible , aditezgarria , bidadiz-

garria. Lat. Imperceptibilis.

Imperceptiblemcnte , aaitezgarriro , bi-

dadix garriró. Lat. Modo impercep-
tibili.

Imperdonable , veaſe irremiſsible.

Imperfeccion , itená , gabenda , baia ,

utſaldia. Lat. Imperfectio.

Imperfectamente , itentſuro , itentſuqui-

ro , cebetanderó , gabendaro , gaben-
daquiro , baiaró , utſaldiró. Lat. Im-
perfectè.

Imperfecto , itentſua , itenduna , gaben-

tſua' ', gabenduna , utſalditſua , utſal-
diduna , cebetandua. Lat. Imperfectus.

Imperial , lo miſmo que imperatorio ,

veaſe.

Impericia , lo miſmo que ignorancia ,

veaſe.

Imperio , mempea , jabaria , aguindea ,

bringuia. Lat. Imperium.

Imperioſamente , mempetiro , jabaritſu-

ro , aguindetiro , bringuiatſuro. Lat.
Imperiosè.

Imperioſo , mempetia , mempetſua , aguin-

detia , aguindetſua , &c. Lat. lmpe-
rioſus.

Imperito , lo miſmo que ignorante , veaſe.

Imperſcrutable , veaſe ineſcrutable.

Imperſonal , izaepebaguca. Lat. lmperſo-

nalis.

Imperſonalmente , izapebaguero. Lat. Im-

perſonaliter.

Imperſuaſible , ganezgarria. Lat. Qui ,

vel quod perſuaderi nequit.

Imperterrito , beldurric baguea. Lat. Im-

perterritus.

Impertinencia , eragoquia , mauquera ,

uztitza. Lat. Ineptiæ.

Impertinente , mauqueratia , eragoquia ,

ïotua , igotua. Lat. Ineptus , importunus

Impertinentemente , eragoquiro , mau.

queratiro. Lat. Importunè , ineptè.

Imperturbable , veaſe imperterrito.

Impervio , veaſe impenetrable. Lat. Im-

pervius.

Impetracion , ardeſtea. Lat. Impetratio.

Impetrar , ardetſi , erdietſi. Lat. Impetrare.

Impetrante , ardeslea , erdeslea. Lat. Im-

petrans.

Impetrado , ardetſia. Lat. Impetratus.

Impetu , boaldá , fulia , bultzera , bul-

tzada. Lat. Impetus.

Impetuoſamente , boaldaro , boaldaqui-

ro ,
6::I M.
ro , &c. Lat. Impetu.

Impetuofidad , lo miſmo que impetu.

Impetuoſo , boaldatia , boaldatſua , fu-

liatia , fuliatſua , bultzadatia , bul-
tzadatſua Lat. Impetuoſus.

Impiamente , biotzgogortó , biotzgogor-

quiro , biotzodolguiroz. Lat. Impiè.

Impiedad , impio , biotz gogorra , biotzo-

dolguiroa. Lat. Impietas , impius.

Impireo , lo miſmo que Empireo , veaſe.

Implacable , emaezgarria , gozaezga-

rria , malſoezgarria. Lat. Implacabilis.

Implacablemente , emaezgarriro , &c.

Lat. Implacabiliter.

Implaticable , hizquetezgarria , hizque-

tezquizuna. Lat. Sermone intracta-
bilis.

Implaticable , lo miſmo que impractica-

ble , veaſe.

Implicacion , implicancia , lopizta , lo-

piztea. Lat. Implicatio.

Implicar , envolver atando , lopetu. Lat.

Implicare.

Implicar en los terminos , lopiztatu. Lat.

Implicare.

Implicante , implicatorio , lopizta , lo-

piztaria , lopizcorra. Lat. Implicans ,
implicatorius.

Implicitamente , ezaguerriro. Lat. Impli-

citè.

Implicito , ezaguerria , azaldeza. Lat.

Implicitus.

Imploracion , negarreſquea. Lat. Implo-

ratio

Implorar , negarrez eſcatu. Lat. Implorare

Implorar , lo miſmo que pedir , veaſe.

Implume , motza , luma baguea , y ſi an-

tes ha tenido pluma , mutildua , coro-
ildua. Lat. Implumis.

Impoluto , veaſe immaculado.

Imponderable , andizquezgarria , guei-

tizquezgarria. Lat. Omnem exaggera-
tionem ſuperans.

Imponer , carga , &c. gañean , gañera

eman , ifiñi. Lat. Imponere.

Impueſto aſsi , gañean , gañera emaná ,

ifiñia. Lat. Impoſitus , a , um.

Imponer , inſtruir , veaſe.

Imponer , imputar , atribuir , veanſe.

Impueſto , lo miſmo que tributo , veaſe.

Importable , veaſe inſoportable.

Importancia , egoquida , importancia ,

garranſia. Lat. Momentum , pondus.

Importar , egoqui. Lat. Intereſſe , referre.

Con los irregulares de egoqui , ſe ha-
zen elegantemente eſtas oraciones.

Importame à mì , à tì , à aquèl dagoquit

niri , dagoquizu zuri , dagoca ari , &c.
A mi me importaba , à ti , à quèl , niri
I M.
cegoquidan , zuri cegozquizun , ari
cegocan , &c.
Si algo me importarà à mì , à tì , à aquèl ,
cerbait balegoquit , balegoquizu , bale-
goca.

Importa mucho , aſco , aſqui , anitz ego-

qui da , du , aſco importatzen du , da.

Importaba mucho , aſcó egoquizan , zuen.

Importò , egoqui zan , importatu du.

Importarà mucho , egoquico da aſco , ego-

quico du.

Importarìa , egoquico lizaque , egoquico

luque.

Importar , ſe haze tambien con anſi izan.

A mì me importa , à tì , à aquèl , anſi
zait niri , anſi zatzu zuri , anſi zayo
ari.
A mì me importaba , anſi citzatan , &c.
Importa mucho , aſco da anſi. Importaba ,
aſco zan anſi.
Txantiloi:SarreraimporteQue importe , ò no importe , dala , edo
eztala anſi.

Que me importa à mì ? niri cer zait

anſi ?
Me importarìa , anſi litzaquet. Me im-
portara , anſico zait.
No importa , ezta anſi , ezta importa.
Importaria , no importarìa , anſi lizate-
que , ezlizateque.

Importar , lo mi. mo que valer , veaſe.

Importante , egoquidacoa , cgoquidana ,

anſiduna. Lat. Quod monmenti eſt.

Importunidad , de lo que no viene à pro-

poſito , arrotzera , egocai baguea. Lat.
Importunitas.

Importuacion , importunidad , erago-

quia , mutiritaſuna. Lat. Importunitas.

Importunamente , eragoquiz , eragoqui-

ro. Lat. Importunè. Item mugaitzez ,
mugaizquiro.

Importunar , eragoquitu , mutiritu. Lat.

Importunè aliquem urgere.

Importuno , fuera de propoſito , arrotze-

racoa , arrotzeraduna. Lat. Importu-
nus , a , um.

Importuno , eragoquia, eragoquilea , mu-

tiritzalea. Lat. Importunus. Item mu-
gaiztuna.

Impoſicion , gañera , gañean ematea ,

ifintea.

Impoſicion , impueſto , veaſe tributo.

Impoſsibilidad , ecindea , ecingarria , ecin-

quizuna. Lat. Impoſibilitas.

Impoſsibilitar , ecindu , eciñerazo. Lat. Im-

poſſibilem reddere : impotem facere.

Impoſsibilitado , ecindua , eciñerazoa.

Lat. Impos factus.

Impoſsible , eciña , ecingarria , ecinqui-

zuna , ez datequeana , ecin litequeana ,
ez liza-
I M.
ez lizatequeana. Lat. Impoſsibilis , e.
Eſſo no es poſsible , ez dateque hori , ecin-
dateque , ecin lei , ecin lizateque , &c.
Eſſo no era poſsible , hori etzatequean ,
ecin zatequan. Y lo miſmo es eſſo es ,
era impoſsible.

Impoſta en la Architectura , ganertza.

Lat. Incumba.

Impoſtor , dagocaria , dagoquitaria. Lat.

Impoſtor.

Impoſtura , calumnia, ſalgurra , ſalgaiz-

ta. Lat. Impoſtura , calumnia.

Impotencia , aliqueza , alicabea , eciña.

Lat. Impotentia.

Impotente , aliqueztuna , alicabea, ecin-

tia. Lat. Impotens.

Impracticable , ecinquizuna. Lat. Quod

in praxim deduci nequit.

Imprecacion , biraua , birauba. Lat. Im-

precatio.

Imprenta , moldizquira. Lat. Typogra-

phia.

Imprenta , la Oficina , moldizteguia. Lat.

Typographia.

Impreſcindible , ucitezgarria. Lat. Im-

præſcindibilis.

Impreſcriptible , berautezgarria. Lat. Im-

præſcriptibilis.

Impreſſion , de Imprenta , moldizquira.

Lat. Impreſsio, editio.

Impreſsion de imprimir en general , ecan-

. Lat. Impreſſio , ſignatio.

Impreſsion, que hazen las coſas en el ani-

mo ,muguidaldá. Lat. Impreſſio , motus.

Impreſsionar , muguidaldatu. Lat. Ani-

mum re aliqua movere.

Impreſsionado , muguidaldatua. Lat. Re

aliquâ motus.

Impreſſor , moldizcaria. Lat. Typogra-

phus.

Impreſtable , biurciezgarria. Lat. Quod

commodari nequit.

Imprimacion , primer baño para pintar,

azalená. Lat. Linimentum præparato-
rium.

Imprimadera , azalencaya. Lat. Linimenti

præparatorij inſtrumentum.

Imprimador , azalendaria , azalentza-

llea. Lat. Linimenti in linteo præpara-
tor.

Imprimar , azalendu. Lat. Linimento præ-

paratorio imbuere , tingere.

Imprimado , azalendua. Lat. Linimento

imbutus.

Imprimir , generalmente , repreſentando

alguna figura , ecanzatu. Lat. Imprimere.

Imprimir , lo miſmo que impreſſionar ,

veaſe.

Imprimir , de Imprenta , moldizquiratu.

I M.:::::7
Lat. Typis mandare.

Impreſſo , ecanzatua , moldizquiratua.

Lat. Impreſſus , typis mandatus.

Improbabilidad , billa ez bidea , froga ez-

bidea. Lat. Improbabilitas.

Improbable , billaezbidecoa , frogaezbi-

decoa. Lat. Improbabilis.

Improbablemente, billaezbidero. Lat. Im-

probabiliter.

Improbar , lo miſmo que reprobar , veaſe.

Improbo , muy malo , chit gaiſtoa , deun-

guea. Lat. Improbus.

Improperar , lotſagueritu. Lat. Imprope-

rare.

Improperio , lotſagueria , iraina. Lat.

Improperium.

Improporcion , dinguea , veaſe deſpro-

porcion. Lat. Improportio.

Improporcionado , dinguetua. Lat. Pro-

portione carens.

Impropriamente , ezegoquiro. Lat. Im-

propriè.

Impropriedad , ezegoquia , egoquezá. Lat.

Improprietas.

Improprio , ezegoquia , egoqueza. Lat.

mproprius , a , um.

Improſpero , deſgraciado , infeliz , veanſe.

Improvidamente , preſtagueró, preſtaba-

gueró. Lat. Improvidè.

Improvido , preſtaguea , preſte baguea.

Lat. Improvidus.

Improviſamente , deſtapoan , bat batetan,

uſtecabero , uſtecabean , uſtecabez. Lat.
Improvisò.

Improviſo , bat batetacoa , uſtecabecoa.

Lat. Improviſus.

De improviſo , lo miſmo que improviſa-

mente.

Imprudencia , zurrezta , zoguezta , ezu-

hurcia.. Lat. Imprudentia.

Imprudente , zurreza , zoguieza , zu-

hurcibaguca. Lat. Imprudens.

Imprudentemente , zurrezquiro , zogui-

ezquiro , zuhurcibaguero. Lat. Impru-
denter.

Impudicamente, impudicicia, impudico,.

lo miſmo que deshoneſtamente, desho-
neſtidad, deshoneſto, veanſe.
mpugnacion , cedalá , contraeſaera.
Lat. Impugnatio.

Impugnador , cedalaria, cedalitzallea.

contraeſalea , contraeguillea. Lat. Im-
pugnator.

Impugnar , cedali , cedalitu , contraeſan.

Lat. Impugnare.

Impugnado , cedalia , cedalitua , contra-

eſana. Lat. Impugnatus.

Impugnativo , cedalicorra. Lat. Impug-

nans.
Impulſar ,
8::I M.

Impulſar , dàr impulſo , veaſe impeler.

Impulſion , bultzatzea , bulcatzea. Lat.

Impulſio.

Impulſivo , bultzacorra. Lat. Impulſivus.

Ilmpulſo , bultzá , bulcá , bultzada , bul-

cada. Lat. Impulſus.

Impune , ſin caſtigo , impunido , millan-

, miñortia. Lat. Impunis.

Impunidad , millandeta , miñorradea.

Lat. Impunitas.

Impureza , impuridad , cechauqueta , ce-

garbiera. Lat. Impuritas.

Impuro , cechaia , cegarbia , chaubeza,

chaüeza , garbieza. Lat. Impurus.

Imputable , dagoquigarria. Lat. Impu-

tabilis.

Imputacion , dagoquitzea. Lat. Impu-

tatio.

Imputar , dagoquitu. Lat. Imputare.

Imputado , dagoquitua. Lat. Imputatus.

I N.

Inacabable , bucatezgarria , aitutezga-

rria , azquendezgarria. Lat. Intermi-
nabilis.

Inacceſsibilidad , inacceſsible , alderez-

garria , urrerezgarria. Lat. lnacceſ-
ſibilitas , bilis.

Inacceſsiblemente , alderezgarriro. Lat.

Inacceſsibiliter.

Inaccion , ceguiqueta , ezeguiñera. Lat.

Actionis omiſſio.

Inadvertencia , oarreztea' ', ſeniqueztea ,

oarcabea , ſenicabea , arreteztea,
arreta' baguea. Lat. Imprudentia.

Inadvertidamente , oarreztero , oarcabe-

ro , oarcabez , oarcabetan , ſenic b-
guero , &c. Lat. Imprudenter , incon-
ſideratè.

Inadvertido , oarcabea , ſenicbaguea , ſe-

nicabea , arretagabea. Lat. Imprudens,
inconſideratus.

Inafectado , cegueiruditua , gueirudiba-

guea. Lat. Affectatione carens.

Inagotable , chucaezgarria , uſtuezga-

rria. Lat. Inexhauriribilis.

Inaguantable , irozezgarria , agoante-

garria. Lat. Intolerabilis.

Inalienable , inagenable , veaſe enagena-

ble.

Inalterable , ezaldacorra , cealdacoya.

Lat. Immutabilis.

Inamiſsible , galezgarria. Lat. Inamiſsi-

bilis.

Inane , utſá. Lat. Inanis , e.

Inanimado , arimateza ,animateza. Lat.

lnanimatus. Y lo miſmo es inanime.
I N.

Inapagable , itzalezgarria , emendezga-

rria. Lat. Inextinguibilis.

Inapeable , plaunduezgarria , laubezga-

rria. Lat. Quod complanari nequit.

Inapeable , lo miſmo que inſondable ,

veaſe.

Inapeable , es tambien inftexible , veaſe.

Inapetencia , gogo baguea. Lat. Appetitus

privatio.

Inapetente , deſganado , gogo baguea. Lat.

Privatus appetitu.

Inaplicacion , inaplicado , oarcabea ,

arretabaguea , artaric baguea. Lat.
Deſidia , deſidioſus.

Inapreciable , eſtimezgarria. Lat. Sine

pretio.

Inarticulado , oguciteza. Lat. Inarticu-

latus.

Inaudito , ezaditua , aditueztana, enzu-

neza. Lat. Inauditus.

Inauguracion , egaztietatic aſmatzea.

Lat. Inauguratio.

Inauguracion , elevacion à mayor grado ,

y altura ; y inaugurar elevar , veaſe.

Inaveriguable , billaezgarria , arquitez-

garria. Lat. Inveſtigabilis , inperſcru-
tabilis.

Incanſable , necatezgarria , unatezga-

rria , aricatezgarria. Lat. Infatiga-
bilis.

Incanſablemente , necatezgarriro , &c.

Lat. Infatigabiliter.

Incapacidad de lugar , è incapàz lugar ,

ecindura , lecune baguea , uſgota ba-
guea. Lat. Loci arctitudo , incapacitas.

Incapacidad , ineptitud , incapàz , ecin-

dura , ecindua , gay eza , cintzoeza.
Lat. Ineptitudo , ineptus.

Incardinacion , veaſe adminiſtracion , en-

comienda.

Incaſable , ezcon eciña , ezconezcaya , ez-

contezgarria. Lat. Conjugio ineptus.

Incaſto , chauquiñeza. Lat. Impudicus.

Incatholico , fede baguea. Lat. Acatholi-

cus.

Incautamente , beazezquiro , beaquinba-

guero , zurrezquiro. Lat. Incautè.

Incauto , beaquinbaguea , beaquintezá ,

zurrezá , zoguiezá. Lat. Incautus.

Incendiario , ſuguillea , iracecaria , ecio-

taria. Lat. Incendiarius.

Incendio , ſualdia , iracecaldia , ecio al-

dia. Lat. Incendium.

Incenſacion , incenſatzea , lulicurtatzea.

Lat. Thuris ſuffitus , incenſio.

Incenſar , incenſatu , lulicurtatu. Lat.

Thus adolere , incendere.

Incenſado , incenſatua , lulicurtatua. Lat.

Thure ſuffitus.
Incen
I N.

Incenſario , incenſu oncia , lulicurtoncia.

Lat. Thuribulum.

Incentivo , ſucarria. Lat. Incitamentum.

Incenſurable , irizpenez garria. Lat. Cen-

ſuræ minimè obnoxius.

Inceptor , aslea , aurrena. Lat. Inceptor.

Incertidumbre , icaldeza , ciertoeza. Lat.

Incertitudo. Lo miſmo es incertinidad.

Inceſable , inceſſante , baratezgarria ,

gueratezgarria. Lat. Inceſſabilis.

Inceſſablemente , inceſſantemente , bara-

tezgarriro , gueratezgarriro. Lat. In-
ceſſanter , indeſinentèr.

Inceſto , cutſaidea. Lat. Inceſtus , us.

Inceſtuoſamente , cutſaidequiro. Lat. In-

ceſtuosè.

Inceſtuoſo, cutſaidecorra. Lat. Inceſtuo-

ſus.

Inchoado , aſiá. Lat. Inchoatus.

Inchoativo , aſigarria. Lat. Inchoativus.

Incidencia , ſuceſſo , caſualidad , veanſe.

Incidencia en la Aſtronomìa , Geometrìa ,

y Optica , jauſpea. Lat. Incidentia

Incidente , acceſſorio , ichecarria. Lat.

Incidens.

Incidente , caſo , deſtapoa , guertaera ,

uſtecabea. Lat. Eventus.

Incidentemente , ichecarriro. Lat. Inci-

denter.

Incidir , jautſi , erori. Lat. Incidere.

Incienſo , incenſua , lulicurta. Lat. Thus ,

incenſum.

Inciertamente , icaldezquiro , ciertez-

quiro. Lat. Incertè.

Incierto , icaldeza , ciertoeza. Lat. In-

certus.

Incindente , epaquitzen duena. Lat. Inci-

dens.

Incineracion , errauſtea. Lat. Incineratio.

Incinerar , errauſtu. Lat. Incinerare.

Incipiente , aſi berria. Lat. Incipiens , tyro.

Incircunciſo , epaqui baguea. Lat. Incir-

cunciſus.

Incircunſcripto , bolleſiteza , bollartete-

za. Lat. Incircunſcriptus.

Inciſion , epaira , epaiqueta , epaidea.

Lat. Inciſio.

Inciſivo , epaicorra. Lat. Inciſivus.

Inciſo , lo miſmo que coma , veaſe.

lncitador , narritzarria , acullataria ,
ſucarritaria. Lat. Incitator.

Incitamento , narritza , acullá , ſuca-

rria. Lat. Incitamentum.

Incitar , narritzatu, accullatu , ſucarri

tu. Lat. Incitare.

Incitado, narritzatua , &c. Lat. Incitatus.

Incitativo narritzacorra. Lat. Incita-

tivus.

Inclemencia , biozgorrá , gogoezadea.

I N.:::::9
Lat. Inclementia.

Inclemencia de el tiempo , eguraldi gogo-

rra. Lat. Aſpera intemperies.

A la inclamencia , echacampoan , barrum-

bez campoan. Lat. Subdio.

Inclemente , gogozeza , biozgorrá , biotz

gogorra. Lat. Inclemens , tis.

Inclinacion , macurtzea , beeratzea. Lat.

Inclinatio.

Inclinacion , propenſion , griñá , jarquia ,

liſná , ecarraya. Lat. Propenſio , incli-
natio.

Inclinacion , afecto , devocion , jarquia ,

jayera , jaigura , ayerra. Lat. Amor ,
ſtudium.

Inclinacion , cortesìa , que ſe haze con la

cabeza gurtzea , curtzea , burupe-
tzea. Lat. Capitis ſubmiſſio.

Inclinar , encorvando , macur , macurtu' ',

beeratu , betitu. A vn lado , ù à otro ,
ceartu , cearreratu. Lat. Inclinare.

Inclinado aſsi , macurtua , &c. ceartua.

Lat. Inclinatus.

Inclinar la cabeza , en ſeñal de reveren-

cia , ò cortesìa , gurtu , curtu , buru-
petu. Lat. Caput demittere.

Inclinado aſsi , gurtua , burupetua. Lat.

Demiſſo capite.

Inclinar , hazer que vno ſe aplique à algun

exercicio , ù objeto , jarquierazo , gri-
ñarrerazo , liſnarrerazo. Lat. Movere ,
inclinare.

Inclinarſe , hacià abaxo , macurtu , à vn

lado , ù à otro , ceartu , y las termina-
ciones de el neutro.

Inclinarſe de propenſion , y afecto , jar-

quitu , griñatu , lisnatu , ecarraitu ,
jayeratu , jaiguratu , ayertu. Lat. Pro-
pendere , amore duci.

Inclinado aſsi , griñatua , &c. Lat. Pro-

pendens , amore ductus.

Bien inclinado , manu onecoa , ecarrai

onecoa , gria onecoa. Mal inclinado ,
ecarrai gaiſtocoa , &c. Lat. Bonæ , vel
malæ indolis.

Incluir , nichi. Lat. Includere.

Incluido , incluſo , nichia. Lat. Incluſus.

Incluſa , caſa de niños expoſitos , aurbe-

n iteguia , aurben echea. Lat. Puerorum
expoſitorum domus.

Incluſion , niſtea. Lat. Incluſio.

Incluſivamente , incluſivè , nichigarriro.

Lat. Incluſivè.

Incluſivo , nichigarria. Lat. Incluſivus.

Inclyto , famoſo , iluſtre , veanſe. Lat. In-

clytus.

Incobrable , cobra eciña , cobraezgarria ,

cobraezgarria , ezcaterezgarria. Lat.
Inexigibilis.
B:::::Incognito ,
10:I N.

Incognito , jaquiñ eza , ezagun eza. Lat.

Incognitus.

Incognoſcible , jaquiñezgarria , ezagu-

tezgarria , ezaguteciña. Lat. Incognoſ-
cibilis.

Incombuſtible , erreezquizuna, erreeci-

ña. Lat. Incombuſtibilis.

Incombuſto , erretezá. Lat. Incombuſtus.

Incomerciable , ſaleroſeciña. Lat. Haud

venalis.

Incomerciable , ſugeto , intratable , veaſe.

Incòmmenſurable , neuquidezgarria. Lat.

Incommenſurabilis.

Incommutable , gambiaquidezgarria ,

gambieciña , gambiezgarria. Lat. In-
commutabilis.

Incomodamente , ezeraro , ezegoquiro ,

narraioquiro. Lat. Incommodè.

Incomodar , ereztatu , erazguetu , na-

rraiotu. Lat. Incommodo afficere.

Incomodidad , incomodo , ezera , ezera-

ga , narraiotaſuna , erazguea , eze-
goquia. Lat. Incommodum.

Incomodado , ereztatua , erazguetua ,

narraiotua. Lat. Incommodo affectus.

Incomparable , incomparado , becaleciña ,

becalegarria , anzundezgarria. Lat.
Incomparabilis.

Incomparablemente , becalezgarriro. Lat.

Incomparabilitèr.

Incompartible , veaſe impartible.

Incompaſſivo , cupidezcorra , erruqui ba-

guea. Lat. Immiſericors pietatis ex-
pers.

Incompatibilidad , incompatible , ezbate-

tagoa , ezelcargoa. Lat. Incompatibi-
litas , incompatibilis.

Incompetencia , eztagoquea. Lat. Incom-

petentia.

Incompetente , eztagocana. Lat. Incom-

petens.

Incomponible , incompoſible , parquidez-

garria , compondezgarria. Lat. Incom-
poſsibilis.

Incomportable , veaſe intolerable.

Incompoſsibilidad , parquidezgarria.

Lat. Incompoſsibilitas.

Incomprehenſibilidad , incomprehenſible ,

izquidezgarria , izquidezquizuna , iz-
quideciña. Lat. Incomprehenſibilitas ,
incomprehenſibilis.

Incomunicable , baquidezgarria, baqui-

deciña. Lat. Incommunicabilis.

Inconcerniente , eztagocana. Lat. Incon-

gruus.

Inconcuſamente , leiquitzezgarriro. Lat.

Inconcuſsè.

Inconcuſſo , leiquitzezgarria. Lat. In-

concuſſus.
I N.

Inconfidencia , veaſe deſconſfianza.

Incongruencia , ezetorgoa. Lat. Incon-

gruentia. Lo miſmo es incongruidad.

Incongruente , etorgoeza , etor baguea

Lat. Incongruus. Lo miſmo es incon-
gruo.

Incongruentemente , etorgoezquiro , etor-

gobagueró. Lat. Incongruè.

Inconnexion , ezichequigoa. Lat. Incon-

nexio.

Inconnexo , ichequigobaguea. Lat. Incon-

nexus.

Inconocido , veaſe incognito.

Inconquiſtable , quenquideciña , quenqui-

dezgarria. Lat. Inexpugnabilis.

Inconſequencia , ondorezá , jarraiezqui-

da , ceberazgoa goa. Lat. Inconſeguentia.

Inconſideracion , betuſteeza , cebetuſtea.

Lat. Inconſideratio , imprudentia.

Inconſideradamente , betuſſezquiro , ce-

betuſtero, Lat. Imprudenter.

Inconſiderado , betuſtebaguea. Lat. Im-

prudens.

Incnſiderancia , veaſe inconſideracion.

Inconſiguiente , inconſequente , odore-

baguea, berazgoiaguea. Lat. Inconſe-
quens.

Inconſolable , conſolezgarria , pozqui-

de:garria. Lat. Inſolabilis.

Inconſolablemente , conſolezgarriro. Lat.

Inſolabiliter.

Inconſtancia , ezegoquida, ſañiacundea.

Lat. Inconſtantia.

Inconſtante , ezegoquidea , edoquidaba-

guea , ſañiacorra. Lat. Inconſtans.

Inconſtantemente , ezegouidaro , ego-

quidabaguero , aldacorquiro. Lat. In-
conſtanter.

Inconſulto , uſtenquindabaguea. Lat. In-

conſultus.

Inconſutil , ſin coſtura , joſturabaguea.

Lat. Inconſutilis.

Incontaminado , queruquida baguea. Lat.

Incontaminatus.

Incontextable , veaſe inconcuſſo.

Incontinencia , ezeuquidagoa , euquide-

zagoa. Lat. Incontinencia.

Incontinente , ezeuquidea , euquidago-

baguea. Lat. Incontinens.

Imcontinenti , bereala , bertati. Lat. Illi-

co , ſtatim.

Incontraſtable , contraegoteciña. Lat. In-

expugnabilis.

Incontrovertible , leiquitzezgarria , lei-

quitzeciña. Lat. Minimè dubius , quod
in controverſiam vocari non poteſt.

Inconvencible , loquidezgarria , gain-

quidezgarria.

Inconveniencia , veaſe deſconveniencia.

Incon
I N.

Inconveniente , veaſe incomodo.

Inconverſable , elcarrezgarria. Lat. In-

ſociabilis.

Inconvertible , aldonezgarria , conver-

tiezgarria. Lat. Inconvertibilis.

Incordio , iſtaloquico anditſua. Lat. In-

ginum tumor.

Incorporacion , batunea. Lat. Aggrega-

tio , conſociatio.

Incorporal , incorporeo , gorpuzguea ,

gorpuzbaguea. Lat. Incorporeus.

Incorporarſe , batunetu. Lat. Aggregari ,

conſociari.

Incorporarſe en la cama , agoan jarri.

Lat. Reſidere in lecto.

Incorregibilidad , incorregible , utſucen-

eciña , utſartezguegarria. Lat. Indo-
cilitas , indocibilis.

Incorrupcion , cegalquidá, galquidezá.

Lat. Incorruptio.

Incorruptibilidad , incorruptibile , gal-

quideciña , galquidezcorra. Lat. In-
corruptibilitas , incorruptibilis.

Incorrupto , galquideza , galquidaba-

guea. Lat. Incorrupus.

Incraſſar , loditu. Lat. Craſſum reddere.

Icreado , eguiñeza , ſortueza. Lat. In-

creatus.

Incredibilidad , ſiniſtezgarria. Lat. In-

credibilitas.

Incredulidad , ſiniſtezcorgoa. Lat. Incre-

dulitas.

Incredulo , ſiñiſgorra , ezſiniſcorra , ſi-

niſtezcoya. Lat. Incredulus.

Increible , ſiñiſtezgarria , ſiñiſteciña.

Lat. Incredibilis.

Incremento , lo miſmo que aumento ,

veaſe.

Increpacion , increpar , veaſe reprehen-

der.

Incruento , ezodoltſua , odol baguea. Lat.

Incruentus.

Incubo , demonio incubo , gaincaria. Lat.

Incubus.

Incubo lo miſmo , que peſadilla , veaſe.

luculcar , berriztatu. Lat. Inculcare.

Inculpable , oguenezgarria , erruezga-

rria. Lat. Inculpabilis.

Inculpablemente , oguenezgarriro , cul-

paagueró. Lat. Inculpabiliter.

Inculpado , ezgaizquitatua. Lat. Incul-

patus.

Incultamente , landezquiro. Lat. Incultè.

Incultivable , landezgarria. Lat. Cultu-

ræ impatiens.

Inculto , landueza , landubaguea. Lat.

Incultus.

Incultura , landagoeza. Lat. Incuria , bar-

baries.
I N.:::::11

Incumbencia , egoquia. Lat. Cura , obli-

gatio.

Incumbir , egoqui , y ſus irregulares , da-

goquit , &c. Lat. Incumbere.

Incurable , fendaeciña , ſendatezgarria.

Lat. Inſanabilis.

Incuria , ardureztea , ajoleztea. Lat.

lncuria.

Incurioſo , jaquineznaya. Lat. Incurioſus.

Incurrir , jotauntſi. Lat. Incurrere.

Incurſo , jotautſia. Lat. Incurſus , a, um.

Incurſion , jotauſtea. Lat. Incurſio.

Indable es , ecin date , ecin dateque ,

ecinquizuna da. Lat. Quod fieri ne-
quit.

Indagacion , indagar , veaſe averiguar ,

inquirir.

Indebidamente , bearrezquiro , bidega-

bero. Lat. Indebitè.

Indebido , zorreztana. Lat. Indebitus.

Indecencia , inmodeſtia , moldeſieza. Lat.

Indecorum.

Indecente , moldeſibaguea. Lat. Indeco-

rus.

Indecentemente , moldeſibaguero. Lat.

Indecorè.

Indecible , eſaezgarria , erranezgarria ,

eſaezquizuna. Lat. Inexplicabilis.

Indeciblemente , eſaezgarriro. Lat. In-

explicabiliter.

Indeciſsion , debedeza. Lat. Injudicatum

dubium.

Indeciſſo , debedeza , debede baguea ,

erabaqui baguea. La. Injudicatus ,
a , um.

Indeclinable , que no puede decaer , ja-

usbetitezgarria , en la Gramatica ,
maillezgaya. Lat. Indeclinabilis.

Indecoroſamente , ezeiderto , eiderrez-

quiro , beguirunezquiro. Lat. Inde-
corè.

Indecoroſo , ezeidertſua , beguirun ba-

guea. Lat. Indecorus.

Indefenſo , ezeſcudatua , gordotzieza.

Lat. Indefenſus.

Indeficiente , gabentſueza. Lat. Indefi-

ciens.

Indefinible , arpeztezgarria , arguipez-

quizuna. Lat. Quod deffiniri nequit.

Indefinido , arpezteza , arguipebaguea.

Lat. Indeffinitus.

Indeleble , ezciabezgarria , jautſiezga-

rria. Lat. Indelebilis.

Indeleblemente , ezciabezgarriro , jauſi-

ezgarriro. Indelebiliter.

Indeliberacion , betuſteza. Lat. Indelibe-

ratio.

Indeliberadamente , betuſtezquiro. Lat.

Indeliberatè.
B 2:::::Indeli
12:I N.

Indeliberado , betuſtebaguea. Lat. Inde-

liberatus.

Indemne , indemnidad , calte baguea. Lat.

lndemnis , indemnitas.

Indemnizar , caltebaguetu : Lat. Indem-

nem reddere.

Independencia , independente , eſequi-

gobaguea. Lat. Independentia , inde-
pendens.

Independente de eſſo , orrez gañera ,

orrez oſtean , orrez landara. Lat.
Præterea, vltra.

Independientemente , eſequigobaguero

Lat. Independentèr.

Indeterminable , egobigarria , bibidaga-

rria. Lat. Quod determinari non po-
teſt.

Indeterminacion , egobia , bibidea. Lat.

Indeterminatio.

Indeterminadamente , egobituquiro , bi-

bidatuquiro. Lat. Indeterminate , in-
diſtinctè.

Indeterminado , egobitua , bibidatua. Lat.

Indeterminatus.

Indeterminado , indeciſo , veaſe.

Indeterminado , cobarde , auſarteza. Lat.

Timidus.

Indevocion , jayereza. Lat. In rebus pijs

tepor , deſidia.

Indevoto , jayertieza , Jaincotieza. Lat.

In rebus pijs deſes , tepidus.

Index , veaſe Indice.

India , mucha riqueza , lndia. Lat. Divi-

tiarum copia.

Indiano , lndiarra , lndiatarra. Lat. In-

dicus.

Indicacion , eſeicuntza, adierazta. Lat.

lndicatio.

Indicante , eſeicaria , adieraz garria.

Lat. Indicans

Indicar , eſeitu , adierazo , adiaraci ,

adieraguin. Lat. Indicare.

Indicado , eſeitua , adierazoa , &c. Lat.

Indicatus.

Indicativo , adierazcorra. Lat. Indica-

tivus.

Indiccion , convocacion , bilgodeya. Lat.

Indictio.

Indice , catalog o , cequidora. Lat. Index.

Indice de los reloxes , veaſe gnomon.

Indice dedo , andiurrena. Lat. Digitus

index.

Indiciar , veaſe indicar , arradizatu , aye-

rupendu , aztarnatu. Lat. Inditia pre-
bere.

Indiciado , arradizatua , ayerupendua ,

aztarnatua. Lat. Indicijs ſuſpectus ,
notatus.

Indicio , arradiza, ayerupena , aztar-

I N.
na , ſená. Lat. Indicium.

Indico , lo miſmo que añil , veaſe.

Indieſtro , dutieza, trebeeza. Lat. Mini-

mè dexter.

Indiferencia , egobia , bibidea. Lat. Indif

ferentia.

Indiferente , egobiarra , bi bidearra. Lat.

Indifferens.

Indiferentemente , egobiarquiro , bibi-

darquiro. Lat. Indifferenter.

Indigencia , bearra , baguea. Lat. Indi-

gentia.

Indigente , beartſua , beartua , baguetua.

Lat. Indigens.

Indigeſtible , ez ichirizgarria , ichiriz-

ezgarria. Lat. Quod concoqui nequit.

Indigeſtion , ichirizteza. Lat. Cruditas.

Indigeſto , ichiritzieza. Lat. Crudus , in-

digeſtus.

Indigeſto hombre , gozacaitza. Lat. Du-

rus , aſper.

Indignacion , becaizcoa , becaitza , gai-

tzita. Lat. Indignatio.

Indignamente , ezdiñaró , dogaiezquiro.

Lat. Indignè.

Indignar , becaiztu , becaizcotu , gaitzi-

tatu. Lat. Indignationem movere.

Indignarſe , becaiztu , &c. con las termi-

naciones de el neutro. Lat. Indignari ,
ſtomachari.

Indignidad , ezdindea , dogaiezdea. Lat.

Indignitas.

Indigno , ezdiña , dogay eza , dogai ba-

guea. Lat. Indignus.

Indiligencia , indiligente , equinayeza.

Lat. Incuria.

Indio , indiarra. Lat. Indus.

Indirecta , cearreſana. Lat. Loquutio

obliqua.

Indirecta en el pedir , eſcalotza. Lat. Poſ-

tulatio obliqua.

Indirectamente , ezucendero , ezartez-

tero , cearca , cearquiro. Lat Indi-
rectè.

Indirecto , zuceneza , artezeza. Lat. In-

directus.

Indiſciplinado , iracaſieza , baguea. Lat.

Diſciplinæ expers.

Indiſciplinable , ez iracaſcorra , eciñi-

racaſia. Lat. Indocilis.

Indiſcrecion , bereiſteza , zoguiereza ,

zuhurtzieza. Lat. Imprudentia.

Indiſcretamente , bereiſtezquiro , zogui-

ezquiro , zuhurrezquiro. Lat. Impru-
denter.

Indiſcreto , bereiſteza , zoguieza , zuhu-

rreza. Lat. Imprudens , temerarius.

Indiſculpable , olencaezgarria , aitza-

quiezgarria. Lat. Inexcuſabilis.
Indiſ
I N.

Indeſpenſablemente , bearquiro. Lat. Ne-

ceſlario.

Indiſponer , cepreſtatu , cebidacaitu , ce-

maneatu , preſtabaguetu , bidacaibu-
guetu , maneag/baguetu. Lat. Impotem
facere.

Indiſpueſto , cepreſtatua , &c. Lat. Im-

pos factus.

Indiſpueſto , enfermo , gaiſoſamar. Lat.

Valetudinarius.

Indiſpoſicion , preſtaereza , bidacaideza ,

managoeza. Lat. Impotentia.

Indiſpoſicion , enfermedad , veaſe.

Indiputable , leiquitzczgarria. Lat.

Controverſiæ expers.

Indiſputablemente , leiquitzezgarriro.

Lat. Sine controverſia.

Indiſſoluble , aſcatezgarria , aſcaezga-

rria. Lat. Indiſſolubilis.

Indiſſelublemente , aſcaezgarriro. Lat.

Indiſſolubilitèr.

Indiſtincion , banaiteza. Lat. Indiſtinc-

tio.

Indiſtintamente , banaita bague. Lat. In-

diſtinctè.

Indiſtincto , banaiteza. Lat. Indiſtinctus.

Individuacion , individualidad , batucia.

Lat. Individuatio , individualitas.

Individual , indviduo , batuciarra. Lat.

Individualis , individuus.

Individualmente , batuciarquiro. Lat.

Individualiter , individuè.

Individuar , individualizar , batucitu. Lat.

Singulatim agere.

Individuado , batucitua. Lat. Singulatim

actus.

Individuo , nombre ſubſtantivo , batucia.

Lat. Individuum.

Indiviſible , ucitezgarria , bereciezga-

rria. Lat. Indiviſibilis

Indiviſo , uciteza. Lat. Indiviſus.

Indocil , iracaſezcoya. Lat. Indocilis.

Indocilidad , iracaſcoy eza. Lat. Indoci-

litas.

Indoctamente , iracaſezquiro. Lat. In-

doctè.

Indocto , iracaſi eza , jaquiñ eza. Lat. In-

doctus.

Indole , manua , ecarraya. Lat. Indo-

les , is.

Indolencia , ſorrera , miñeza. Lat. Indo-

lentia.

Indolente , ſorra , miñeza. Lat. Doloris

expers.

Indomable , eciezcorra , cebaezcorra.

Lat. Indomabilis. Lo miſmo es indo-
meñable.

Indomito, eciteza , cebateza. Lat. Indo-

mitus.
I N.:::::13

Indotacion , indotado , alagozeza , dote-

baguea. Lat. Indotatio , indotatus.

Indubitable , dudaezgarria , enurezga-

garria. Lat. Indubitabilis.

Indubitablemente , dudezgarriro , enu-

rezgarriro , dudabaguero , enuraba-
guero. Lat. Indubitabiliter , haud du-
bie.

Induccion , incitamento , inſtigacion ,

veanſe.

Induccion , enumeracion , contoauſtea.

Lat. Inductio , enumeratio.

Inducia , lo miſmo que tregua , veaſe.

Inducidor , arquidaria. Lat. Suaſor , in-

ductor.

Inducimiento , induccion , arquidagoa.

Lat. Inductio , ſuaſio.

Inducir , arquidatu. Lat. Inducere , ſua-

dere.

Inducido , arquidatua. Lat. Inductus.

Inductivo , arquidacorra. Lat. Inducti-

vus.

Indulgencia , barcacioa , barcacoidea ,

go acaidea. Lat. Indulgentia.

Indulgencia , plenaria , barcamendu , bar-

cacio oſoa , pecatu gucien gozacai-
dia. Lat. Plenaria indulgentia.

Indulgente , barcacoya , gozacaicoya. Lat

Indulgens.

Indultar , gozacaitu. Lat. Immunitatem ,

indulgentiam concedere.

Indultado , gozacaitua. Lat. Immunita-

te donatus , Indulgentiam adeptus.

Indulto , gozacaidea. Lat. Indulgentia ,

immunitas.

Induſtria , duiquiña, duiquindea. Lat. In-

duſtria.

De induſtria , berariaz. Lat. A conſiliò.

Induſtrial , dauiquintarra. Lat. Induſtrialis.

Induſtriar , duiquindu. Lat Inſtruere.

Induſtriado , duiquindua. Lat. Inſtructus.

Induſtrioſamente , duiquintſuro. Lat. In-

duſlriè.

Induſtrioſo , duiquintſua. Lat. Induſtrius.

Inebriar , emborrachar , veaſe.

Inedia , jan eza , jan gabea. Lat. Inedia.

Inefabilidad , eſanezquizuna , erranez-

quizuna , eſan erranezgarria. Y lo
miſmo inefable. Lat. Ineffabilitas , inef-
fabilis.

Inefablemente , eſanezquizunez, eſanez-

garriró. Lat. Ineffabiliter.

Ineficacia , ezeraguiera. Lat. Ineſficacia.

Ineficaz , ezeraguillea. Lat. Inefficax.

Inegualdad , antiquado , deſigualdad.

Inenarrable , contaezquizuna , contaez-

garria. Lat. Inenarrabilis.

Inepcia , veaſe boberia , necedad.

Ineptamente , cadendero , gayezquira

Lat.
14:I N.
Lat. Ineptè.

Ineptitud , inepto , gayeza , cadendea ,

cadená. Lat. Ineptitudo , ineptus.

Inercia , naguitaſuna. Lat. Inertia.

Inerme , armabagnea. Lat. Inermis.

Inerte , naguia , alperra. Lat. Iners.

Ineſcrutable , ineſcudriñable , billaquin-

dezgarria , billaquindezquizuna. Lat.
Inſcrutabilis.

Ineſperadamente , deſtapoan , echedenez-

garriro , iguriquezgarriro. Lat. Inſpe-
ratè. Item eehedenezquiro.

Ineſperado , déſtapocoa , echeden eza , igu-

riqueza. Lat. Inſperatus.

Ineſtimabilidad , ineſtimable , onesbedez-

garria , eſtimezgarria. Lat. Inæſtimabi-
litas , inæſtimabilis.

Inevitable , itzurezgarria. Lat. Inevita-

bilis.

Inevitablemente , itzurezgarriro. Lat.

Inevitabilitèr.

Inexcuſable , eſcuſaezgarria , aitzaqui-

ezgarria. Lat. Inexcuſabilis.

Inexcuſablemente , eſcuſaezgarriró. Lat.

Inexcuſabiliter.

Inexhauſto , chucatueza , aitueza. Lat.

Inexhauſtus.

Inexiſtencia , beraganizatea. Lat. Inexiſ-

tentia.

Inexiſtente , beragan dana , dena. Lat.

Inexiſtens.

Inexorable , biguintezgarria. Lat. Ine-

xorabilis.

Inexperto , oitueza , oitaezquindua. Lat.

Inexpertus.

Inexpiable , chautezgarria. Lat. Inex-

piabilis.

Inexplicable , azaldezgarria , arpeztez-

garria. Lat. Inexplicabilis.

Inexpugnable , irarpatezgarria , irar-

paezgarria. Lat. lnexpugnabilis.

Inextinguible , veaſe inapagable.

Inextricable , aſcateciña , aſcatezga-

rria. Lat. Inextricabilis.

Infacetiſsimo , chit gatzbaguea. Lat. In-

facetiſsimus.

Infacundo , ezugariztuna. Lat. Infacun-

dus.

Infabilidad , infalible , utſiqueciña , ut-

ſezgarria. Lat. Infallibilitas , infalli-
bilis.

Infaliblemente , utſezgarriro. Lat. Infal-

libilitèr.

Infamador , betziztaria , galoſtaria , ga-

lotſitaria. Lat. Infamator.

Infamar , betziztu , galoſtu , galotſitu.

Lat. Infamare. Item beſteren fama gal-
du , beztu.

Infamado , betziztua , galoſtua. Lat. In-

famatus.
I N.

Infamativo , infamatorio , betzizgarria ,

galoſgarria , infamagarria. Lat. Infa-
matorius.

Infame , betziztua , galoſtua , infamea.

Lat. Infamis.

Infamemente , betzizturo , galoſturo ,

infamequi. Lat. Turpiter , ignominiosè.

Infamia , betzizta , galotſa , infamia.

Lat. Infamia.

Infancia , aurderá , ſeindera. Lat. In-

fantia.

Infancino , azeite de azeitunas verdes.

Infando , eſan eciña , eſanezquizuna. Lat.

Infandus , a , um.

Infantado , territorio con las rentas para

alimentos de el Infante , Infantearen
barrutiya. Lat. Territorium lnſantis.

Infante , el niño , aurra ſeiña. Lat. In-

fans.

Infante , Infanta , hijo , hija de el Rey,

Infantea , Infanta. Lat. Infans filius,
filia Regis.

Infantes , Soldados , oñezcoac , ointa-

riac. Lat. Pedites.

Infanterìa , ointaridia. Lat. Peditatus.

Infanticida , aurrerallea , ſeiñeraliea ,

aurriltzallea , ſeiñiltzallea. Lat. In-
fanticida.

Infanticidia , aurrerioa , ſeiñerioa , au-

rriltea , ſeiñiltea. Lat. Infanticidium.

Infanzon , Caballero noble , aitonen ſe.

mea , alduna , ezcutaria. Lat. No-
bilis.

Infanzonado , ezcutarigoquia. Lat. Quod

ad virum nobilem ſpectat.

Infatigable , veaſe incanſable.

Infatuar , bobaiſcatu , ceadigotu. Lat. In-

fatuare.

Infatuado , bobaiſcatua , &c. Lat. Infa-

tuatus.

Infauſtamente , infauſto , veaſe infeliz.

Infeccion , cutſatea , querutea. Lat. In-

fectio.

Infectar , infecto , veaſe inficionar.

Infecundidad , infecundo , ugarieza ,

ugaribaguea. Lat. Infæcunditas, infæ-
cundus.

Infelicidad , zorigaiſtoa , doacabea , do-

atſundeza. Lat. Infelicitas.

Infeliz , zorigaiſtocoa , doacabea , doa-

tſueza Lat. Infelix.

Ay de ti ! infeliz , doain gaitz hiri , zori

gaiſtó hiretzat. Lat. Væ tibi , infelix.

Infelizmente , zorigaiſtoro , zorigaiſtoan.

zorigaiſtoz , doacabero , doacabez. Lat.
Infeliciter.

Inſerencia , lo miſmo que ilacion , veaſe.

Inferior , beagoa , beragoa. Lat. Inſerior.

Inferioridad , beagontza beragontza

Lat.
I N
Lat. Status inferior.

Inferir , bilguratu , berazgotu , ondore-

tn. Lat. Inferre.

Inſerido , blguratua , &c. Lat. Illatus.

Inſernal , ifernuarra , Iferuutarra. Lat.

lnfernalis.

Internar , ifernutu , ifernuratu. Lat. In-

ſeris detrudere , damnare.

Infernado , ifernatua , &c. Lat. Inferis

detruſus.

Infeſiacion , etſeradea , etſeragoa. Lat.

Infeſtatio.

Infeſtar , etſeratu. La. Infeſtare.

Infeſtado , etſeratua. Lat. Infeſtatus.

Infeſtar , tal vez , inſicionar veaſe.

Infeſto , etſeratua. Lat. Inſeſtus.

Inficion , lo milmo que ifeccion , veaſe.

Inficionar , cutſatu , queruztatu. Lat.

Inficere.

Inficionado , cutſatua , queruztatua.

La Infectus.

Infidelidad , fedecardeza. Lat. Infideli-

tas.

Infiel , fedecarleza. Lat. Infidelis.

Infie l, ſin tè, fede baguea , fedebaguedu-

na , fedaguea , fedagueduna. Lat. Infi-
delis.

Infielmente , fedecarlezquiro. Lat. Infi-

deliter.

Infierno , Ifernua. Lat. Infernus , inferi.

Infimo , beerena , beerena. Lat. Infimus.

lnfinidad , infinito , bucabaguea , ondoba-
gue , atzenbaguea. Lat Infinitas , infi-
nitus.

Infinitamente, bucaaguero , ondobague-

ro , atzenbagueró. Lat. Infinitè.

Infinta , antiquado , fingimiento.

Inſintoſo , antiquado , ſingido.

Infirmar , indarbaguetu. Lat. Infirmare.

Infirmado , indarbaguetua. Lat. Infir-

matus.

Inflacion , puztea , buyatzea. Lat. In-

flatio.

Infamable , gararria , cararria Lat.

Inſlammabilis. Item carcorra , garco-
rra.

Inflamacion , gartzea , cartzea. Lat. In-

flammatio.

Infamacion , tumor , ſuandigoa. Lat. In-

flammatio , tumor ardens.

Inflamar , cartu , gartu , ſutu. Lat. In-

flammare.

Inflamado , cartua , &c. Lat. Inflam-

matus.

Inflar , puztu , buyatu , aicez bete. Lat.

Inflare.

Inflado , puztua , &c. Lat. Inflatus.

Inflexibilidad , inſlexible , toleſezcorra ,

biurrezcorra. Lat. Inflexibititas , in-
flexibilis.
I N.:::::15

Inflexion , dobladura , toleſá , toleſquia.

Lat. Inflexio.

Inflexion , en la Gramatica , veaſe decli-

nacion.

Influencia , influxo , eguicaria. Lat. In-

fluxus.

Influir , eguicaritu. Lat. Influere.

Influido , eguicaritua. Lat. Influxus ,

a , um.

Informacion de la materia por la forma ,

eraztatzea , emaratzea. Lat. Inſor-
matio.

Informacion , informaciones , diligen-

cias , para ſaber algo , billaquindea.
Lat. Inquiſitio.

Informante, billaquindaria. Lat. Inqui-

ſitor.

Informar à la materia , eraztu , erazta-

tu , emaratu. Lat. Informare.

Informado aſsi , eraztua , &c. Lat. In-

formatus.

Informar dàr noticia , adierazo. Lat.

Certiorem facere.

Informado aſsi , adierazoa. Lat. Certior

factus.

Informarſe , inquirir noticia s, billaquin-

du. Lat. Inquirere.

Informe , informacion , billaquindea , bi-

llaquiña. Lat. Teſtimonium.

Informe , ſin forma , era baguea. Lat. In-

formis.

Infortunadamente , fortunabaguero , dea-

cabero zori gaiſtoz. Lat. Inrortunatè.

Infortunado , fortuna baguea , doacabea,

zorigaiſtocoa. Lat. Infortunatus.

Infortunio , tiene origen Baſcongado,

fortuna baguea , doacabea , zorigaiſtoa.
Veaſe fortuna. Lat. Infortinium.

Infoſura , ahito , iguya , igüira. Lat. Sto-

machi oppletio.

Infraccion , auſtea , zatitzea. Lat. In-

fractio.

Infractor, auslea, zatitzallea. Lat. In-

fractor.

Infraoctava , zortziurrenpea. Lat. In-

fraoctava.

Infſraſcripto , bean iſcribatua. Lat. Infra-

ſcriptus.

Infruccion , antiquado , uſufruto.

Infructuoſo , infructifero , eremaiztieza.

Lat. Infructuoſus.

Infructuoſamente , eremaiztiezquiro ,

frutuezequiro. Lat. lnfructuosè.

Infulas , edergarriac , edergailluac. Lat.

Infulæ.

Infundir , echar licor de vn vaſo en otro.

&c. barriſuri. Lat. Infundere.

Infundir , introducir , barriſuri , ſartu ,

ſarrerazo. Lat. Infundere.
Infun
16:I N.

Infundido , barriſuria , ſartua , ſarre-

razoa. Lat. Infuſus.

Infuſion , barriſurtea. Lat. Infuſio.

Infuſo , barriſuria. Lat. Infuſus.

Ingenerable , emarmeciña , emarmezga-

rria. Lat. Ingenerabilis.

Ingeniar , ciadiztu, ciadiz arquitu. Lat.

Ingenio invenire.

Ingeniado , ciadiz arquitua , ciadiztua.

Lat. Ingenio inventus.

Ingeniarſe , ciadiztu , con las terminacio-

nes de el neutro , ciadiz billatu. Lat.
Ingenio quærere.

Ingeniero , ciadiztaria. Lat. Machina-

rum inventor.

Ingenio , ciadia. Lat. Ingenium.

Ingenio , machina , traza , veaſe.

Ingenioſamente , ciaditiro , ciaditſuro.

Lat. Ingeniosè.

Ingenioſidad , ciadia. Lat. Ingenium.

Ingenioſo , inguiña , ciaditia' ', ciaditſua.

Lat. Ingenioſus.

Ingenito , ezemarmetua. Lat. Ingenitus.

Ingenito , connatural , veaſe.

Ingente, eſquerguea , chit andia. Lat. In-

gens.

Ingenuamente , bacunquiro , tolesbague-

ro. Lat. Ingenuè.

Ingenuidad , bacundea , tolesbaguea. Lat.

lngenuitas.

Ingenuo , bacuná , tolesbaguea. Lat. In-

genuus.

Ingerir , ingerto , veaſe enxerir.

Ingle , iſtaloquia. Lat. Inguen , nis.

Ingobernable , erondezgarria , gubernez-

garria. Lat. Quod gubernari nequit.

Ingraduable , mailleurtezgarria. Lat.

Quod gradibus æſtimari nequit.

Ingratamente , groſſeramente , ezemagu-

riro , con ingratitud , eſquerbaguero.
Lat. Ingratè.

Ingratitud , eſquerguea , eſquer beltza ,

eſquerbaguea , eſquerbaguetaſuna.
Lat. Animus ingratus.

Ingrato , eſquerguea , eſquer baguea. Lat.

Ingratus.

Ingrato , deſapacible , ezemaguria. Lat.

Ingratus.

Ingreſſo , ſarrera. Lat. Ingreſſus.

Inguinario , iſtaloquiarra. Lat. Inguina-

rius.

Inguſtable , guſtaezgarria. Lat. Inguſta-

bilis.

Inhabil , gayeza , cegaya , cintzoera , en-

tregueza. Lat. Inhabilis.

Inhabididad , cegaya , gay eza , &c. Lat.

Ineptitudo.

Inhabilitacion , gayeztea. Lat. Actio red-

dendi inhabilem.
I N.

Inhabilitar , cegaitu , gayeztu. Lat. Inha-

bilem facere.

Inhabilitado , gayeztua , cegaitua. Lat.

Inhabilis factus.

Inhabitable , biciezgarria. Lat. Inhabita-

bilis.

Inhabitado , bicitezá. Lat. Deſertus.

Inherencia , ichecadea. Lat. Inhærentia.

Inherente , dichecana. Lat. Inhærens.

Inhibicion , eragoztea. Lat. Inhibitio.

Inhibir , eragotzi. Lat. Inhibere.

Inhibido , eragotzia. Lat. Inhibitus.

Inhibitorio , eragozcaria. Lat. Litteræ

inhibitoriæ.

Inhieſto , veaſe enhieſto.

Inhoneſtamente , ezoneſquiro. Lat. Inho-

neſtè.

Inhoneſto , oneſteza. Lat. Inhoneſtus.

Inhoſpital , inhoſpitable , oſtatezmallea.

Lat. Inhoſpitalis.

Inhoſpitalidad , oſtatuezmatea. Lat. In-

hoſpitalitas.

Inhumanamente , umanezquiro. Lat. In-

humanè.

Inhumanidad , inhumano , umaneza. Lat

Inhumanitas , inhumanus.

Inicial , aſieracoa. Lat. Initialis.

Iniciarſe , ordenarſe de Ordenes meno-

res , veaſe ordenarſe.

Inimicitia , veaſe enemiſtad.

Inimiciſsimo , muy enemigo , veaſe.

Inimitable , imitezgarria , bezaguiez-

garria, beſteraezgarria. Lat. Inimita-
bilis.

Ininteligible , adiezgarria , aditeciña.

Lat. Inintelligibilis.

Iniquamente , iniquo , veaſe maliado.

Injuria , iraina , bidebaguea , betzigoa.

Lat. Injuria.

Injuriador , iraindaria , bidebaguequiña ,

betziztaria. Lat. Injurioſus.

Injurar , iraindu , betziztu , bidegabeac

eguin. Lat. Injuriâ afficere.

Injuriado , iraindua , &c. Lat. Injuria aſ-

ze r lidl l-
tzigoz , iraintſuro , &c. Lat. Inju-
riosè.

Injurioſo , iraintſua , bidebaguetſua , be-

tzigotſua. Lat. Injurioſus , injurius.

Injuſtamente , ezecardoiro , ezecardoi-

quiro , ecardoiezquiro , ez bidezquiro.
Lat. Injuſte.

Injuſticia , injuſto , ecardoyeza , ecar-

doibaguea , bide eztana , bidebaguea
Lat. Injuſtitia,

Injuſto , los miſmos , y tambien baiadu

na. Lat. lnjuſtus.

Inlegible , iracurrezgarria , iracurreci-

ña ,
I N.
ña leatezgarria , leateciña. Lat. aud
legibilis.

Innaeible , jayoezgarria , jayoeciña. Lat.

Innaſcibilis.

Innato , berezcoa , berequin jayoa. Lat.

Innatus.

Innavegable , ugarezgarria , ugarotez-

garria , ugaroeciña. Lat. Innavigabilis.

Innegable , ucaezgarria , ucatezgarria ,

ucateciña. Lat. ſnnegabilis.

Innoble , leñargui baguea , noblezguea ,

nobleeza. Lat. Ignobilis.

Innocencia , eſtado ſin culpa , gaitzic ba-

guea , oguen gabea, bilarteza. Lat. In-
nocentia.
{{sarrera|inocencia}2}Eſtado de la inocencia , gaitzic bagueco
egontza , oguengabeco egotaldia. Lat.
Status innocentiæ.

Innocente , gaitzic baguea , oguen gabea ,

bilartezcoa. Lat. Innocens.

Innocente , tal vez , ſimple , tonto , veaſe.

Innocentemente , gaitzic bague , gaitzic-

baguero , bilartez. Lat. Innocenter.

Innominado , icenicbaguea , icendateza.

Lat. Innominatus.

Innovacion , berritzea. Lat. Innovatio.

Innovador , berritzallea , berrizalea.

Lat. Innovator.

Innovar , berritu. Lat. Innovare.

Innovado , berritua. Lat. lnnovatus.

Innumerable , contaezgarria , contaeci-

ña, cembateciña. Lat. Innumerabilis.

Inobediencia , tiene raiz Baſcongada ,

obedieza , obedibaguea , menauſtea.
Lat. Inobedientia.

Inobediente , obedibaguea , menauslea.

Lat. Inobediens.
lnobſervancia , legauſtea. Lat. Inobſer-
vantia.

Inobſervante , legauslea. Lat. Legum

contemptor.

Inope , inopia , pobre , pobreza , veaſe.

Inopinable , gogorezgarria. Lat. Quod

mentem ſubire nequit.

Inopinadamente , uſtecaberó. Lat. Inopi-

nate.

Inopinado , uſtecabecoa. Lat. Inopinatus.

Inordinado , araude baguea , bapezteba-

gea. Lat. Inordinatus.

Inordinacion , idem.

Inorme , lo miſmo que enorme , veaſe.

Inpromptu , preſt , preſtquiro , guertú.

Lat. dem.

Inpuribus , utſic. Lat. Vacuus.

Inquietador , bacaldaria , quejalea , guel-

caiztaria , inquietatzallea. Lat. In-
quietator , turbator.

Inquietamente , bacalduro , batziaquiro.

quejaquiro , guelcaizquiro , inquie-
I N.:::::17
toro. Lat. Irrequietè.

Inquietar , bacaldu , batziatu , quejatu ,

guelcaiztu , inquietatu. Lat. lnquie-
tare.

Inquietado , bacaldua , &c. Lat. Inquie-

tatus.

Inquieto , turbado , ſin paz , batziatua ,

bacealdua , quejatua , guelcaiztua , in-
quietoa. Lat. Inquietus.

Inquieto , turbulento , veaſe inquieta-

dor.

Inquieto , bullicioſo , eciñ egona , guel-

caitza , naſcaria , iſcambillaria. Lat.
Irrequietus.

Inquietud , bacalda , batzia , quejoa ,

guelcaitza , inqnietacioa. Lat. Inquies,
tis , inquietudo.

Inquilino , maiſterra , echamaiſterra ,

bordaria.

Inquina , lo miſmo que enquina , veaſe.

Inquiridor lo miſno que Inquiſidor ,

veaſe.

Inquirir , billaquindu. Lat. Inquirere.

Inquirido , billaquindua. Lat. Inquiſitus.

Inquiſicion , billaquindea. Lat. Inqui-

ſitio.

Inquiſicion , Tribunal , edazayen Ba-

tunea. Lat. Tribunal Quæſitorum Fi-
dei.

Inquiſicion , la Carcel , Fedausleteguia ,

Inquiſicioa. Lat. Carcer Reorum fidei.

Inquiſidor , el que inquiere , billaquin-

daria. Lat. Inquiſitor.

Inquiſidor de la Fè , Fedazaya , Feda-

zaina. Lat. Quæſitor , lnuiſitor Fide.

Inquiſidor General , edazai Naguſia.

Lat. Quæſitor Fidei Generalis.

Inquiſitivo , inquiridor , Inquiſidor.

Inſaciable , inſaciabilidad , aſeezgarria ,

aſeéeciña. Lat. Inſatiabilis , inſatiabi-
litas.

Inſaciablemente , aſeezgarriro , eciñ

aſeaz , ecin aſeric , aſeecinquiro. Lat.
Inſatiabiliter.

Inſanable , veaſe incurable.

Inſanìa , inſano , veaſe locura , loco.

Inſcribir , gravar letras , izquirac otallu-

tu. Lat. Inſcribere.

Inſcripto , izquirac otallutua. Lat. Inſ-

criptus.

Inſcripcion , zquirotallua. Lat. Inſcrip-

tio.

Inſculpido , veaſe eſculpido.

Inſecable , agortezgarria leorteciña.

Lat. Quod ſiccari nequit.

Inſecto , nombre general de ſabandijas ,

arbiſcá. Lat. Inſectum , i.

Inſenſatez , necedad , eraucimendua , bu-

rujauztea. Lat. tupiditas.
C:::::Incen
18:I N

Inſenſato , eraucia , eraucitua , buruiau-

cia. Lat. Stupidus , bardus.

Inſenfibilidad , ſorrera. Lat. Stupor.

Inſenſible , ſorra , ſortua , cordebaguea.

Lat. lInſenſibilis.

Inſenſiblemente , bidadiezgarriro. Lat.

Inſenſibiliter.

Inſeparable , uciteciña , ucitezgarria.

Lat. Inſeparabilis.

Inſeparablemente , uciteciñez , ucitez-

garriro. Lat. Inſeparabilitèr.

Inſepulto , ehortzibaguea , obirateza.

Lat. Inſepultus.

Inſercion , ſarrartea. Lat. Inſertio.

Inſerto , ſarrartetua. Lat. Inſertus.

Inſerto , lo miſmo que enxerto , veaſe.

Inſertar , inſerir , ſarrartetu. Lat. Inſe-

rere.

Inſidia , aſſechanza , inſidiar , poner aſſe-

chanzas , veaſe acecho.

Inſidioſamepte , celatáz , celatariquiro.

Lat. Inſidiosè.

Inſidioſo, celataria. Lat. Inſidioſus.

Inſigne , dogaraya. Lat. Inſignis.

Hzerſe inſine , doagaraitu. Lat. Iſig-

nem fieri.

Infignemente , doagaraiquiro. Lat. Inſig-

nitèr.

Inſignia , doacurtza. Lat. Inſigne , ſtem-

ma.

Darle à vno alguna inſignia, diſtinguien-

dole con ella , doacurtzatu. Lat. Do-
nare ſtemma.

Diſtinguido aſsi , con inſignia , doacur-

tz@atua. Lat. Donatus ſtemmate.

Inſimular , ſalatú. Lat. Inſimulare.

Inſinuacion , para introducirſe , goſárre-

ra. Lat. Inſinuatio.

Inſinuacion , de deſeo , &c. adieraztea.

Lat. Nutus.

Inſinuar , dàr à entender , adierazo , adia-

raci. Lat. Innuere.

Inſinuarſe , introducirſe , goſartu. Lat.

Inſinuare ſe.

Inſipidez , lelá , loloa' ', guezá , aula , ga-

, y tambien lelataſuna, &c. Lat.
Conditio inſipida.

Iunſipido , lelá , &c. Lat. Inſipidus.

Inſipiencia , inſipiente , veaſe ignoran-

cia.

Inſiſtir , lequindu. Lat. Inſiſtere , inſ-

tare.

Inſociable , lagundezgarria , elcartez-

garria. Lat. Inſociabilis.

Inſoldable , galdateciña , erſconteciña ,

galdatezgarria , erſcontezgarria. Lat.
Quod ferruminari nequit.

Inſolencia , protervia , lecoitiá. Lat. Pro-

tervia.
I N

Inſolente , loitia , lecoititſua. Lat. Po-

tervus.

Hazerſe aſsi inſolente , lecoititu. Lat.

Fieri procacem , protervum.

Inſolencia , accion eſtraña , deſacoſtum-

brada , oitezquiña. Lat.. Inſolentia.

Inſolente , en el miſmo ſentido , oitez-

quiña , Lat. Inſolens.

Inſolencia , deſverguenza , veaſe.

Inſolentemente , lecoitiró. Lat. Procaci-

tèr , protervè.

Inſolidum , voz Latina , oſoró, oſá ta oro.

Inſolito , oiteza , oieztana, Lat. Inſoli-

tus.

Inſoluble , lo miſmo que indiſſoluble ,

veaſe.

Inſondable , calaezgarria , cala eciña ,

zundateciña , zundatezgarria. Lat.
Bolide inexplorabilis.

Inſoportable , veaſe intolerable.

Inſpeecion , beatzea , beguiratzea , icuſ-

tea. Lat. Inſpectio.

Inſpector , beatzalea , beguiratzallea ,

icuclea. Lat. Inſpector.

Inſpiracion , ſoplo , atſeda. Lat. Inſpira-

ratio.

Inſpiracion , movimiento , que embia

Dios al corazon , biotz muguida , go-
garguia. Lat. Inſpiiratio.

Inſpirar , ſoplar , atſeden. Lat. Inſpi-

rare.

Inſpirar Dios , gogarguitu , biotza mu-

guitu. Lat. Inſpirare.

Inſpirado , ggarguitua. Lat. Inſpira-

tus.

Inſtabilidad , iraupeneza , iraundeza.

Lat. Inſtabilitas.

Inſtable , ezirauncorra , ezirauncoya.

Lat. Inſtabilis. Veaſe variable.

Inſtalacion , el acto de dar poſſeſsion de

algun empleo , ſarrerazotzea. Lat. In-
troductio.

Inſtalar , ſarrerazo. Lat. Introducere.

Inſtancia , de inſtar , inſiſtir , lequindea ,

eragoquia. Lat. Inſtantia.

A inſtancias de mi Padre lo he hecho ,

nere aitaren lequindez , eragoquiz
eguindet. Lat. Extortum id mihi eſt à
Patre meo.

Inſtantaneamente , ergaicoro , bereala.

Lat. Momento , illico.

Inſtantaneo , ergaicoa , inſtantecoa. Lat.

Inſtantaneus , momentaneus.

Inſtante , liparra , ergaya , inſtantea.

Lat. Inſtas , momentum.

Al inſtanto , liparrean , bereala, berte-

tic. Lat. Statim.

Cada inſtante , ergai oro , inſtante oro ,

liparroró. Lat. ingulis momentis.
En vn
I N.

En vn inſtante , ergai batean , inſtante

batean , lipar batean. Lat. Momento.

Inſtantemente , lequindez , eragoquiz.

Lat. Inſtantèr.

Inſtar , lequindu , eragoquitu. Lat. Inſ-

tare.

Inſtauracion , veaſe renovacion , inſtau-

rar , renovar.

Inſtigacion , veaſe incitamento , inſtigar ,

incitar , inſtar.

Inſtilacion , barritoiquea. Lat. Inſtillatio.

Inſtilar , barritoiquetu. Lat. Inſtillare.

Inſtilado , barritoiquetua. Lat. Inſtilla-

tus.

Inſtinto en los brutos , gogaquidaria. Lat.

Inſtinctus.

Inſtinto de el Eſpiritu Santo , veaſe inſ-

piracion.

Inſtitor , lo miſmo que actor , ator en

coſas de comercio , veaſe.

Inſtitucion , Inſtituto , eſtablecimiento ,

bitezardea. Lat. Inſtituctio , inſtitutum.

Inſtitucion , lo miſmo que inſtruccion ,

veaſe.

Inſtituidor , bitezarlea. Lat. Inſtitutor ,

fundator.

Inſtituir , bitezarri. Lat. Inſtituere.

Inſtituido , bitezarria. Lat. Inſtitutus.

Inſtituta , relumen de las Leyes Roma-

nas , leguelaburtza , leguelaburgoa.
Lat. Inſtitutiones Juſtiniani.

Inſtruccion , iracaſdea. Lat. Inſtructio.

Inſtructor , inſtruidor , iracaslea. Lat.

Inſtructor.

Inſtruir , iracaſi. Lat. Inſtruere.

Inſtruido , inſtructo , iracaſia. Lat.

tructus.
Inſ-

Inſtrumental , lanibeſcoa , lancaicoa. Lat-

Inſtrumentalis.

Inſtrumentalmente , lanibeſcoro , lancai-

coro. Lat. Per modum inſtrumenti.

Inſtrumento , lanabeſa , lanibeſá , lan-

caya. Lat. Inſtrumentum.

Inſtrumento , Eſcritura , &c. aguercaya.

Lat. Inſtrumentum.

Inſtrumento muſico , boliná , oslancaya.

Lat. Inſtrumentum muſicum.

Inſuave , gozacaitza , gozaguea. Lat. In-

ſuavis.

Inſubſiſtente , ez irauncorra. Lat. Inſta-

bilis.

Inſudar , icerditu. Lat. Inſudare.

Inſuficiencia , inſuficiente , doyezquia ,

agyezquia. Lat. Inopia , inops , haud
ſufficiens.

Inſufrible , veaſe intolerable.

Inſula , lo miſmo que Isla , veaſe.

Inſulſamente , gueza , gazaquiro , lelaro ,

lelaquiro , loloro , loloquiro , lergoró ,
I N.:::::19
lergoquiró , auláro , aulaquiro. Lat.
Inſulsè.

Inſulſo , guezá , gazá , lelá , lolea , ler-

goa , aula. Lat. Inſulſus.

Poner , ponerſe inſulſo , guezatu , lela-

tu , lolotu , lergotu , aulatu. Lat. In-
ſulſum reddi.

Lo que ſirye para poner algo , ò à algu-

no inſulſo , guezagarria , lelagarria ,
aulagarria , lergogarria. Lat. Red-
dens inſulſum.

Inſulſillo , gueiſancha , y los diminutivos

regulares , guezachoa , &c. Lat. Inſul-
ſus.

Inſultar , acometer , eraſo , acopilatu.

Lat. Inſultare.

Inſultar , burlarſe , iñaquiñez egon , ego-

qui. Lat. Inſultare.

Inſulto , eraſoa. Lat. Inſultatio.

Inſulto , daño que ocaſiona el inſulto ,

gaizquita. Lat. Damnum inſultationis.

Inſume , lo miſmo que coſtoſo , veaſe.

Inſuperable , garaitezgarria , garaiteci-

ña. Lat. Inſuperabilis.

Inſupurable , bucatezgarria. Lat. Incon-

ſumptibilis.

Intacto , uquiteza. Lat. Intactus.

Integerrimo , oſoena , chit oſoa , chit ecar-

doyarra. Lat. Integerrimus.

Integral , integrante , parquidaria. Lat.

Integralis.

Integramente , veaſe enteramente.

Integridad , cabaldea , parquidoidea. Lat.

Integritas.

Integridad , rectitud , juſtificacio n, ecar-

doidea. Lat. Integritas , rectitudo.

Integro , oſoa , parquidoya , cabalá. Lat.

Integer.

Integro , juſto , ecardoyarra. Lat. Inte-

ger , rectus.

Inteleccion , goſarta , adia , aditza,

aditzea, adiera. Lat. Intellectio.

Intellectivo , adialduna. Lat. Intellecti-

vVus.

Intelecto , antiquado , entendimiento.

Intelectual , adimentarra , goſarquia-

rra.

Intelectualmente , adieraz , adimentuz ,

goſartaz. Lat. Per intellectum.

Inteligencia , accion de entender , adie-

ra , goſartá. Lat. Intelligentia.

Inteligencia , trato ſecreto , equipea. Lat.

Clandeſtinum comercium.

Inteligencia , ſuſtancia Eſpiritual , mego-

pea. Lat. Spiritus.

Inteligencia , lo miſmo que ſentido , veaſe.

Inteligente , aditzallea , goſartaria. Lat.

Intelligens.

Inteligente , ſabio , jaquiña , jaquin-

C 2:::::tſua.
20:I N.
tſua. Lat. Peritus doctus.

Inteligible , adigarria , adiquizuna, go-

ſargarria , goſarquizuna. Lat. Intelli-
gibilis.

Intemperancia , intemperie , veaſe deſ-

templanza.

Intempeſta noche , gau chit illuna. Lat.

Nox intempeſta.

Intempeſtivamente , erabaguero , muga-

izquiro. Lat. Intempeſtivè.

Intempeſtivo , era baguea , mugaiztarra.

Lat. Intempeſtivus.

Intencion , ecaya , benaya , intencioa ,

chedea. Lat. lntentio , mens , animus.

Intencion ſegunda , diſimulada , benai-

biurra. Lat. Simulata intentio.

Intencironadamente , ecaiquiró , benaitu-

quiro , chedatuquiro. Lat. Intentione.

Intencionado , ecaitua , benaitua , che-

datua. Lat. Intentus , affectus.

Intencional , benaicoa , benayarra , che.

decoa , chedetarra. Lat. Intentionalis.

Intencionalmente , ecaiquiró , benaicoro ,

benayarquiro , chedecoro , chedetar-
quiro. Lat. Intentionaliter.

Intendencia , ecaitá , benaitá. Lat. Ad-

miniſtratio , præfectura.

Intendente , ecaitaria , benaitaria. Lat.

Adminiſter , præfectus.

Intenſamente , goegueiro , gogueiquiro.

Lat. Intensè.

Intenſion , gogueitá , gogueidea. Lat. In-

tenſio.

Intenſo , gogueya gogueitua. Lat. In-

tenſus.

Hazerſe intenſion , ò intenſo , gogueitu.

Lat. Intendi.

Intentar , nai izan , benaitu , ecaitu. Lat.

lntentare.

Intento , ecaya , veaſe intencion , y lo

miſmo es intentona.

Inter , en el inter , artean , bitartean ,

bizquitartean. Lat. Interim , interea.

Intercadencia , veaſe interrupcion.

Intercalacion , parartetzea , ibinartet-

zea. Lat. Intercalatio.

Intercalar , adjetivo , parartecoa , ibi-

nartecoa. Lat. Intercalaris.

Intercalar , verbo , parartetu , ibinarte-

tu. Lat. Intercalare.

Interceder , artetu , bitartetn , ararte-

tu. Lat. Intercedere. Con las termina-
ciones de el neutro , v.g. artetzenda
gugatic , intercede por noſotros.

Interceptar , atzartetu. Lat. Intercipere.

Interceſſion , artetzea , bitartetzea ,

arartetzea. Lat. Interceſſio.

Interceſſor , artecoa , bitartecoa , arar-

tecoa. Lat. Interceſſor , deprecator.
I N.

Intercolunio , colomartea. Lat. Interco-

lumnium.

Intercoſtal , ſayetſartecoa. Lat. Intercoſ-

tatus.

Intercutaneo , larrartecoa , narrarte-

coa. Lat. Intercutaneus.

Interdecir , lo miſmo que prohibir , in-

terdiccion , prohibicion , veaſe.

Interès , oncarria , irabacia , intereſa.

Lat. Commodum , quæſtus , lucrum.

Intereſſable , intereſſal, oncarriquizuna ,

irabazquizuna , intereſgarria. Lat.
Quæſtuoſus.

Intereſſarſe , intereſſar , oncarritu , con

las terminaciones de el neutro , y tam-
bien intereſatu , y con las de el acti-
vo , irabaci. Lat. Lucrari.

Intereſſar , activo , ſarrerazo. Lat. Ad-

ducere.

Intereſſado , oncarritua , &c. ſarrera-

zoa. Lat. Lucratus , adductus.

Intereſſado , amigo de el interès , mal-

tzurra , irabaſzalea , oncarritſua.

Interin , lo miſmo que inter , veaſe.

nterinamente , arteró , artean , bitar-
tero , bitartean , bizquitartero , biz-
quitartean. Lat. Interim.

Interinario , interino , arterocoa , bitar-

terocoa. Lat. Interim ſubrogatus.

Interior , barrengoa , barrucoa , barna-

coa. Lat. lnterior.

El que es dado à las coſas interiores , y

ſecretas , barrencoya. Lat. Interioribus
deditus.

Interiormente , barrengoro , barrucoro ,

barrenen , barruan. Lat. Intus , inte-
rius.

Interjecion , ezartea. Lat. Interjectio.

Interlineal , marrartecoa. Lat. Interli-

nearis

Interlocucion , hitz artea. Lat. Interlo-

cutio.

Interlocutor , hitzarteguillea. Lat. In-

terloquens.

Interlocutoriamente , hitzartequiro. Lat.

Interlocutoriè.

Interlocutorio , hitzartearra. Lat. In-

terlocutorius.

Interlunio , illargui artea. Lat. Interlu-

nium.

Intermedio , erdiartea. Lat. Interme-

dius.

Interminable , veaſe inacabable.

Intermiſsion , jabalaldia , equitartea.

Lat. Intermiſſio.

Intermitente , jabalaldicoa , equitarte-

coa. Lat. Infermiittens.

Intermitir , jabalalditu , equitartetu.

Lat. Intermittere.
Interna
I N

Internamente , veaſe interiormiente.

Internar , internarſe , barrendu , barrutu ,

barnatu. Lat. Introduci.

Internado , barrendua , &c. Lat. Intro-

ductus.

Internecion , eriotea. Lat. Internecio.

Interno , veaſe interior.

Internodio , corapillartea , orapillartea.

Lat. Jnternodium.

Internuncio , mandatari bitartecoa. Lat.

Internuntius.

Interpelacion , deiartea. Lat. Interpel-

latio.

Interpelar , deiartetu. Lat. Interpellare.

Interpelado , deiartetua. Lat. Interpel-

latus.

Interpolacion , parartea , parartetzea.

Lat. Interpolatio.

Interpolar , parartetu. Lat. Interpolare.

Interpolado , parartetua. Lat. Interpo-

latus.

Interponer , parartetu , ibinartetu. Lat.

Interponere.

Interpueſto, parartetua, &c. Lat. Inter-

poſitus.

Interpoſicion , parartea, ibinartea. Lat.

lnterpoſitio.

Interpoſita perſona , hitzarteduna , hi-

tzartecoa , lo miſmo que interlocutor.

Interprender arrapartetu , atzitarte-

tu. Lat. Improvisè capere , occupare.

Interpreſſa , arrapartea , atzitartea.

Lat. Improviſa occupatio.

Interpretacion , azaldea , arpetza , ar-

petzea. La. Interpretatio.

Interpretar , azaldu , arpeztu. Lat. In-

terpretari.

Interpretado , azaldua , &c. Lat. Inter-

pretatione donatus.

Interpretativo , azaldagarria , arpez-

tagarria. Lat. Interpretativus.

Interpretre , azaldaria , arpeztaria. Lat.

Interpres , tis.

Interregno , erregueric eztaneco erar-

tea. Interregnum.

Interrogacion , interrogar , veaſe pregun-

ta , preguntar.

Interrogacion , interrogante , en la orto-

graphia , itamocoa. Lat. lnterrogatio-
nis nota.

Interrogatorio , ſubſt. galdetaldia , itan-

aldia. Lat. Ratio , forma interrogandi.

Interrogatorio , adjet. galdetaldicoa , itan-

aldicoa. Lat. Quod ſpectat ad interro-
gationem.

Interronper , lo miſmo que interrumpir.

Interrumpir , artautſi. Lat. Interrum-

pere.

Interrumpido , artautſia. Lat. Interrup-

tus.
I N:::::21

Interrupcion , artauſtea. Lat. Interrup-

tio.

Interſeccion , en la Geometrìa , ebacar-

tea. Lat. Interſectio.

Interſticio , egoitzartea. Lat.

tium.

Intervalo , utſartea , erartea.

tervallum.

Lucidos intervalos , utſarte arguizcoac.

Lat. Phreneſis intervalla.

Intervencion , etorartea. Lat. Interven-

tio , interventus.

Intervenir , etorartetu. Lat. Intervrenire.

Inteſtado , ſin teſtar , azquenai bague. Lat.

Inteſtatus.

Inteſtino , tripas , morá , eſteá , ertzea.

Lat. Inteſtinum.

Inteſtino , adjet. lo miſmo que interior ,

veaſe.

Intimacion , beſarta , ſarpeta. Lat. Inti-

matio , denuntiatio.

Intimamente , biotzetic. Lat. Intimè.

Intimar , beſartu , ſarpetu. Lat. Intima-

re , denuntiare.

Intimado , betartua , &c. Lat. Intimatus ,

denuntiatus.

Intimarſe , goſartu , barrendu , barrutu ,

Lat. Se inſinuare.

Intimidad , biotzurcodea. Lat. Amicitia

intima.

Intimidar , lo miſmo que amedrentar ,

veaſe.

Intimo , interior , veaſe.

Intimo amigo , onetſia adiſquide biotze-

coa. Lat. Amiciſſimus.

Intitular, gaicendatu. Lat. Inſcribere , ti-

tulum præfigere.

Intitulado , gaicendatua. Lat. Inſcriptus.

Intolerable , eramezgarria , eramezqui-

zuna , eramezgarria , eramplezqui-
zuna. Lat. Intolerabilis.

Intonſo , motzeza , moztueza. Lat. In-

tonſus.

Intranſitable , iragoeciña , iragoezgarria.

Lat. Impervius.

Intratable , uquitezgarria , eſcutezga-

rria. Lat. Intractabilis.

Intrepidamente , bildurbaguero, egotzi-

quiro. Lat. Intrepdè.

Intrepidèz , bildur baguea , egotziera.

Lat. Audacia.

Intrepido , bildur baguea , egotzia. Lat. In-

trepidus , audax.

Intrincable , naspilgarria , catrambilla-

garria. Lat. Intricatus.

Intrincadamente , naſpilduro , catram-

bilquiro. Lat. Intrincatè , implicatè.

Intrincar , naſpildu , catrambildu , ca-

trambillatu. Lat. Intrincare , implicare.
Intrin
22:I N.

Intrincado , naſpildua , &c. Lat. Intricatus.

Intrinſecamente , barrengoro , barruco-

ro. Lat. Intrinſecè.

Intrinſeco , barrengoa , barrucoa , bar-

necoa. Lat. Intrinſecus.

Intrinſeco , cerrado , taciturno , barren-

coya. Lat. Taciturnus.

Introduccion , ſarartea , barnartea. Lat.

Introductio.

Introducir , ſarartetu , barnartetu. Lat.

ntroducere , intromittere.

Introducido , ſarartetua , barnartetua.

Lat. Introductus.

Introductor , ſarartaria , barnartaria.

Lat. Introductor.

Introito , ſarrera , ſaraſtea. Lat. Introi-

tus.

Intruſion , ſabarná. Lat. Intruſio.

Intruſo , ſabarnatua. Lat. Intruſus.

Intuicion , beaurquea , beaurcá , beabe-

ta. Lat. Intuitio.

Intuitivo , beaurquecoa , beaurcacoa , bea-

betacoa. Lat. Intuitivus.

Inulto , no vengado , mendecateza. Lat.

Inultus.

Inundacion , ugaindea. Lat. Inundatio.

Inundar , ugaindu. Lat. Inundare.

Inundado , ugaindua. Lat. Inundatus.

Inurbanidad , inurbano , veaſe ruſticidad.

Inuſitadamente , oitzaquero. Lat. Inu-

ſitatè.

Inuſitado , oitzaquea. Lat. Inuſitatus.

Inutil , gayeza , gauzeza , cadená. Lat.

Inutilis.

Inutilidad , gayezta , ezdeuſá , gauzez-

ta , cadendea , gayeztea , gauzeztea.
Lat. Inutilitas.

Inutilizar , gayeztatu , gauzeztatu , ez-

deuſtu , cadendu. Lat. Inutilem red-
dere.

Inutilizado , gayeztatua , &c. Lat. Inu-

tilis.

Inutilmente , gayezquiro , cadendero ,

gauzezquiro , ezdeuſquiro. Lat. Inu-
tiliter.

Invadeable , ondajoezgarria' ', ondajoeci-

ña. Lat. Quod vadari nequit.

Invadir , lo miſmo que acometer , veaſe.

Invalidacion , baliocaiztea. Lat. Invali-

datio.

Invalidamente , baliocaizquiro. Lat. In-

validè.

Invalidar , veaſe annular , baliocaiztu, ba-

liobaguetu. Lat. Invalidum reddere.

Invalidado , baliocaiztua. Lat. Invali-

dus factus.

Invalido , baliocaitza, balio baguea. Lat.

lnvalidus , irritus.

Invalido , Soldado , veaſe eſtropeado.

I N.

Invariable , lnvariacion , &c. veaſe im-

mutable.

Invaſion , lo miſmo que acometimiento.

Invectiva , ſutaſerrea. Lat. Invectiva.

Invectivar , ſutaſerretu. Lat. In aliquem

vehementius invehi.

Invencible , garaitezgarria , venzutez-

garria. Lat. Invincibilis.

Invenciblemente , gaitezgarriro. Lat.

Invincibilitèr.

Invencion , accion de inventar , ſorta-

quitcea. Lat. Inventio.

Invencion , coſa inventada , ſotarquita.

Lat. Inventum.

Invencion , ſiccion , mentira , veanſe.

Invencionero , ſotarquitzallea. Lat. In-

ventor.

Invendible , ſaldueciña , ſalduezgarria.

Lat. Invendibilis.

Inventar, ſotarquitu. Lat. Invenire , ex-

cogitare.

Inventado , ſotarquitua. Lat. Inventus.

Inventar , fingir , veaſe.

Inventariar , cequidoratu , cequidora

eguin. Lat. Rerum indicem efformare.

Inventariado , cequidoratua. Lat. Rerum

indici adſcriptus.

Inventario , equidora. Lat. Rerum index.

Inventivo , ſortaquicorra. Lat. Inven-

tivus.

Inventiva , ſotarquitzeco ciadia. Lat. In-

genium ad inveniendum.

Invento , coſa inventada , veaſe inven-

cion.

Inventor , ſotarquitzallea , ſotarquita-

ria. Lat. Inventor.

Inverecundo , lotſabaguea. Lat. Invere-

cundus.

Invereſimil , eguiantzecicoa. Lat. Inve-

riſimilis.

Inveriſimilitud , eguiantzeza. Lat. Inve-

riſimilitudo.

Invernada , negutea , negua. Lat. Tem-

pus hyemale.

Invernadero , neguteguia , necuera. Lat.

Hyberna , orum.

Invernar , negutu , negua irago. Lat.

Hyemalis.

Invernizo , negucoa , negutarra. Lat.

Hyemare.

Inveroſimil , veaſe inveriſimil.

Inverſion , begoitea. Lat. Inverſio.

Invertir , begoitetu. Lat. Invertido.

Invertido , inverſo , begoitetua. Lat. In-

verſus.

Inveſtidura , veaſe enveſtidura.

Inveſtigable , veaſe inaveriguable.

Inveſtigacion , inveſtigador , inveſtigar.

veaſe averiguacion , &c.
Inveſtir ,
I N

Inveſtir , veaſe enveſtir.

Inveteradamente , aſpaldiro , anciñaro.

Lat. Inveteratè.

Inveterado , aſpalditua , anciñatua. Lat.

Inveteratus.

Inviar , veaſe enviar.

Invicto , garaiteza , venzuteza. Lat. In-

victus.

Invidia , veaſe envidia.

Invierno , negua. Lat. Hyems , mis.

Inviolable , autſiezbearra. Lat. lnviola-

bilis.

Inviolablemente , autſiezbearquiro. Lat.

Inviolabiliter.

Inviolado , autſieza , autſi baguea. Lat.

Inviolatus.

Invirtud , invirtuoſo , falto de virtud.

Inviſibilidad , icuſecindea , icuſeciña,

icuſezgarria. Lat. Invriſibilis.

Inviſible , icuſeciña , icuſezgarria , icu-

ſezquizuna. Lat. Inviſibilis.

Inviſiblemente , icuſeciñez , icuſezga-

rriro , icuſezquizunez. Lat. Inviſibi-
liter.

Invitatorio en el Rezo arrendecaya.

Lat. Invitatorium.

Invocacion , arrendea. Lat. Invocatio.

Invocar , arrendu , arrendetu. Lat. In-

vocare. Item. deitu , dei eguin , otſ e-
guin.

Invocado , arrendua , &c. Lat. Invoca-

tus.

Involuntariamente , nai bague , gura ba-

ga , naiezquiro. Lat. Involuntariè.

Involuntariedad , involuntario , naiba-

guea , naibaguecoa, &c. Lat. Involun-
tarium , ij ; innoluntarius , a , um.

Invulnerable , eritezgarria , zauritez-

garria. Lat. Invulnerabilis.

Inxerir , veaſe enerir : inxerto , enxerto.

I R.

Ir , joan , jun , gan. Lat. Ire.

Irregulares de el verbo joan , aſsi abſolu-
tos , como relativos.
Preſ. Ind. Yo voy, ni noa. Tu vàs , hi oa ,
zu zoaz. Aquèl và , hura doa , dia ,
dijoa. Noſotros vamos , gu goaz. Vo-
ſotros vais , zuec zoazte. Aquellos vàn ,
aec doaz , dijoaz , diaz.
Imperf. Yo iba , tu , aquèl , niyoan , ni-
joan , nian ; hi iyoan , ijoan , injoan ; zu
cioacen , cinjoacen ; hura cian , cijo-
an , cian. Noſotros ibamos , guinoacen ,
guinjoacen , guinian. Voſotros ibais ,
I N.:::::23
cinjoazten. Aquellos iban , cioazen ,
cijoazten , ciazen. Comunmente ſe
hazen con la afirmacion ba antepueſta ,
v.g. banoa , &c.
Imperf. Vete , oa , zoaz. Vaya aquèl , boa-
bia , biyoa , bijoa. Vamos noſotros ,
goacen. Id voſotros , zoazte , zoazi.
Vayan aquellos , boaz , biaz , biyoaz ,
bíjoaz.
Subj. preſ. aya yo , tu , aquèl , noan ,
zoacen , doan , dian , diyoan , dioan.
Nòs , vòs , ellos , goacen , zoazten ,
doacen , diacen , diyoacen , dijoacen.
Que vaya yo , que tu , que aquèl , noala ,
zoazela , doala , diala , dijoala , &c.

Imperf. Si yo fuera , ſi tu , ſi aquèl , ba-

ninjoa , bacinjoaz , balijoa , balia. Si
fueramos nòs , ys , ellos , baguinjoaz ,
bacinjoazte , balijoaz , baliaz.
Que yo fueſſe , que tu , que aquèl , nin-
joala , cinjoazela , cijoala. Y tambien
niala , niyoala, &c. con los demas de
el imperfecto de el indieativo.
Tranſitivo à la primera perſona niri ,
neuri.
Indic. preſ. Tu me vàs , aquèl , hi oaquit ,
zu zoazquit , hura doaquit , dijoa-
quit , diaquit. Vòs , ellos , oazqui-
tet , dijoazquit , doazquit , diazquit ,
diyoazquit.
Imperf. Tu te me ibas , hi iyoaquidan ,
injoaquidan , au cioazquidan , cinjo-
azquidan. Aquèl , cioaquidan , ciaqui-
dan , cijoaquidan. Voſotros , cinjoaz-
quidaten. Aquellos , cioazqnidan , ci-
azquidan , cijoazquidan.

Imperf. Veteme de aqui , oaquit , zoaz-

quit. Vayaſeme , hijoaquit , hoaquit ,
hiaquit. Idme , zoazquitet. Vayanſeme ,
hijoa quit , hoazquit , biazquit.
Subj. preſ. Tu te me vayas , oaquidan,
zoazquidan. Aquèl ſe me vaya , dijoa-
quidan , &c. Que tu te me vayas , oa-
quidala , zoazquidala. Que aquèl , di-
joaquidala &c.
Si tu te me fueras , &c. bacinjoazquit ,
balijoaquit , bacinjoazquitet , balijo-
azquit.
Que tu te me fueſſes , &c. cinjoazquida-
la , cijoaquidala , cinjoazquidatela ,
cijoazquidala.
Tranſitivo , à la ſegunda perſona , hiri ,
euri.
Yo te voy , noaquic, nachoaquic, y ſi es
muger , noaquiñ , &c. Aquèl te và , di-
joaquic ,
24:I R.
joaquic , dichoaquic , diaquic , diyoa-
quic , doaquic. Noſotros te vamos ,
goazquic. Aquellos te vàn , dijoaz-
quic , &c.

Imperf. Yo te iba , ni nijoaquian ; aquèl ,

cijoaquian ; noſotros , guinjoazquian
aquellos , cijoazquiten , &c.
Subj preſ. Yo te vaya , y aquèl , ni noa-
quian , dijoaquian. Item nachoaquian ,
&c. Nòs , ellos , goazquian , dijoaz-
quian. Si es muger , noaquiñan , na-
choaquiñan.
Que yo te vaya , noaquiala , &c. y ſien-
do muger , , noaquiñala.
Imperf. Que yo te fueſſe , ninjoaquiala,
&c. y ſiendo muger , ninjoaquiñala.
Tranſitivo à la ſegunda perſona , zeuri ,
zuri.
Son las miſmas terminaciones con poca
variacion.
Yo te voy , noaquizu , &c. Yo te iba ,
ninjoaquizun , &c. Que yo te vaya ,
noaquizula , &c.
Tranſitivo , à la tercera perſona , ari.
Yo le voy , tu , aquèl , noaquio , zoaz-
quio , doaquio , dijoaquio. Y aſsi aña-
diendo ſiempre quio las terminacio-
nes abſolutas. Y tambien ca , aunque
es menos vſado.
Yo le iba , tu , aquèl , ninjoaquion , cin-
joazquion , cijoaquion , &c.
Vele tu , oaquio , zoazquio ; Vayale
aquèl , bijoaquio , biyoaquio , boaquio.
biaquio. Idle voſotros , zoazquiote.
Vayanle aquellos , bijoazquiote.
Yo le vaya , tu , aquèl , noaquion , zoaz-
quion , dijoaquion , &c.
Que yo le vaya , noaquiola , &c.
Que yo le fueſſe , ninjoaquion , ninjoa-
quiola , &c.
Tranſitivo à la primera perſona de plu-
ral , guri , gueuri.
Indic. preſ. Tu te nos vàs , aquèl , hi oa-
quigu , zu zoazquigu , hura dijoaqui-
gu. Vòs , ellos , zoazquigute , dijoaz-
quigu. Item oacu , zoazcu , doacu , di-
yoacu , dichoacu , &c.
Imperf. Tu te nos ibas , hi injoaquigun ,
zu cijoazquigun. Aquèl , cijoaquigun.
Voſtros , cinjoazquiguten. Aquellos ,
cioazquiguten.
Optat. preſ. Tu te nos vayas , oaquigun ,
zoazquigun , &c.
I R.
Que tu te nos vayas , zoazquigula , &c.
Que tu te nos fueſſes cinjoazquigula ,
&c.
Si tu te nos fueſſes , bacinjoazquigu. Si
aquèl , balijoaquigu , &c.
Tranſitivo , à la ſegunda perſona , zuei.
zeuei.
Indic. Yo os voy , noaquizute. Aquèl,
doaquizute , dijoaquizute , diaquizu-
te. Noſotros , goazquizute. Aquellos ,
doazquizute , dijoazquizute.

Imperf. Yo os iba , ninjoaquizuten.

Aquèl , cijoaquizuten , ciaquizuten.
Noſotros , guinjoazquizuten. Aque-
llos , cijoazquizuten.
Optat. preſ. Que yo os vaya , noaquizu-
tela , &c. añadiendo eſta terminacion
à las de el indicativo.
Que yo os fueſſe , ninjoaquizutela , &c.
Si yo os fuera , baninjoaquizute , bania-
quizute. Si aquèl , balijoaquizute , ba-
liaquizute , &c.
Tranſitivo à la tercera perſona , ayiei ,
aei.
Indic. preſ. Yo les voy , noaquiote , &c.
añadiendo eſta terminacion à la tercera
de ſingular.
Imperf. Yo les iba , ninjoaquioten , &c.
Que yo les vaya , noaquiotela , &c.
Que yo les fueſie , ninjoaquiotela , &c.
Si yo les fueſſe , baninjoaquiote. Si aquèl ,
balijoaquiote , &c.

Ir , joan , gan , goan. Como te va ? nola

dijoaquizu ? nola doaquizu ? nola
doatzu ?
Como le va à vmd ? nola dijoaquio ? no.
la dichoaca ?
Que me và en eſſo ? neuri cer joat ? niri
cer dijoaquit ? cer doaquit ?
Que nos và en eſſo? cer dijoaquigu , cer
doacu , cer dichoacu ?
Sin irnos , ni venirnos , ſin irle , ni venir-
le , &c. ſiempre es , ez egoqui , ta ez
etorqui.

Ira , es voz Baſcongada , irá , hirá , cu-

ya primera ſignificacion es veneno ,
ponzoña , y porque no la ay mayor
para el alma , ſe le diò el nombre de
irá, à eſte afecto , ò paſſion. Y de aquì
la tomò tambien el Latin ira.

Iracundia , ira con algun exceſſo , es voz

Baſcongada , iracundea , de donde di-
xo el Latin iracundia. De hitza , pala-
bra , hazemos , hizcundea , habla , par-
la , lenguage , en que ay muchas pala-
bras.
I R.
bras. De nai , ò naya el querer , hazemos
naicundea , muchos quereres , ò mu-
cho querer , v g. gullorias. Y por la
miſma razon dezimos iracundea , à la
ira con exceſſo.

Iracundo , iroſ , iratia , iracundetſua.

Lat. Iracundus.

Iraſcible , facultad , iracorra. Lat. Iraſ-

cibilis.

Irenarcha , el que cuida de la quietud de

el Pueblo , paquezaya. Lat. Irenar-
cha , æ.

Iris , arco celeſte , uztarguia , oltza-

darra , oſtrellacá. Lat. Iris , dis.

Iris, planta , uztargui belarrá. Lat. Iris ,

dis.

Ironìa , ezteracia. Lat. Ironia.

Ironicamente , ezteracicoró. Lat. Ironicè.

Ironico , ezteracicoa. Lat. lronicus.

Irracional , eraldeza, eralde baguea , ar-

razoibaguea. Lat. Irrationalis.

Irraciona lmente , eraldez quiro , arra-

zoibagueró. Lat. Irrationalitèr.

Irradiacion , ciarguitzea. Lat. Irradiatio.

Irradiar , ciarguitu. Lat. Irradiare.

Irradiado , ciarguitua. Lat. Irradiatus.

lrreconciliable , paqueteciña , ongunde-
ezgarria. Lat. Implacabilis.

Irrecuperable , veaſe incobrable.

Irreculable , iraitzezgarria. Lat. Quod

recuſari nequit.

Irreducible , iſtorezgarria, Lat. Quod

reduci nequit.

Irrefragable , cedalezgarria. Lat. Irrefra-

gabilis.

Irregular , adracaitza , adre' baguea , arau-

baguea. Lat. Irregularis.

Irregularidad , adracaiztea , adre baguea ,

arau baguea. Lat. Irregularitas.

Irregularmente , adracaizquiro , adre-

baguero. Lat. Irregularitèr.

Irreligion , doneguea. Lat. Impietas , irre-

ligioſitas.

Irreligioſamente , donegueró. Lat. Impiè.

Irreligioſo , doneguea. Lat. Irreligioſus ,

impius.

Irremediable , oſcaitezgarria , oſcaitez-

quizuna. Lat. Irremediabilis.

Irremediablemente , oſcaitezgarriro.

Lat. Irremediabiliter.

Irremiſible , bareatezgarria , barcateci-

ña , barcatezquizuna. Lat. Irremiſi-
bilis.

Irremiſiblemente , barcatezgárriro. Lat.

Abſque venia.

Irreparable , oguitezgarria. Lat. Irrepa-

rabilis.

Irreprehenſible , aſerrezgarria , miniz-

tezgarria. Lat. Irreprehenſibilis.
I R.:::::25

Irreſiſtible , cemuiezgarria. Lat. Irreſiſti-

bilis.

Irreſolubre , veaſe indeterminable , irre-

ſolucion , indeterminacion , irreſoluto ,
indeterminado.

Irreverencia , irreverente , beguirune ba-

guea. Lat. Irreverentia , irreverens.

Irrevocable , ceguedeigarria , urratez-

quizuna , urratezgarria. Lat. Irrevo-
cabilis.

Irrevocablemente , ceguedeigarrro , ur-

ratezgarriro Lat. Irrevocabiliter.

Irriſible , irrigarria. Lat. lrriſorius.

Irriſion , el Latin , y Caſtellano viene de

hirri , irri Baſcongado , que ſignifica
burla y riſa.

Irritable , indarcaizgarria , deſeguiga-

rria. Lat. Quod irritum fieri poteſt.

Irritacion , anulacion , deſeguintea , ez-

deuſtea , indarcaiztea. Lat. Irritatio.

Irritacion , de enojo , narricá , tarritâ ,

deſpitá. Lat. Irritatio.

Irritar , anular , deſeguin , indarcaiztu.

Lat. Irritum facere.

Irrito , deſeguiña , indarcaiztua , ezde-

uſtua. Lat. lrritus.

Irritar , enojar , narricatu , tarritatu ,

deſpitatu. Lat. Irritare.

Irritado , narricatua , &c. Lat. Itritatns.

Irritante , que enoja , narricaria. Lat. Ir-

ritans.

Irritante , que anula , deſeguillea. Lat. Ir-

ritum faciens.

Irrupcion , acometimiento , veaſe.

I S.

Iſagoge , lo miſmo que introduccion.

Iſchion , hueſſo Sacro , archocha. Lat. Iſ-

chion.

Isla , ugartea , uribitartea. Lat. Inſula.

Islan , cierto velo de mugeres , burue eſ-

talquia. Lat. Velum reticulatum.

Isleño , ugartearra, urivitartearra. Lat.

Inſulanus.

Isleo , aitzugartea. Lat. Rupes marina

Isleta , ugartechoa. Lat. Parva inſula.

Islilla , la parte de el cuerpo que llama-

mos ijar.

Iſogono , en la Geometrìa berdiñ au-

rrea. Lat. Iſogonum.

Iſoperimetro , berdinboilla. Lat. Iſoperi-

metrus.

Iſopleuro , triangulo equilatero berdi-

raurca. Lat. Iſopleurus.

Iſoſceles , triangulo con dos lados igua-

les , berdinbiraurca. Lat. Iſoſceles.

Iſpida , paxaro hermoſo , que tambien lla-

D:::::man
26:I S.
man Martin peſcador , Martiñeta.

Iſthmo de tierra entre dos mares , lubeſa.

Lat. Iſthmus.

Iſtriar , lo miſmo que eſtriar , veaſe.

Item , item mas , are , gueyago , arere.

Iterable , berrizgarria. Lat. Iterabilis.

Iteracion , berriztea. Lat. Iteratio.

Iterar , berriztu. Lat. Iterare.

Itinerario , bide caya. Lat. Itinerarium.

I Z.

Iza , lo miſmo que Ramera , veaſe.

Izaga , juncal. es voz Baſcongada , iza-

ga , iteguia , de ïa junco , y la termi-
nacion de frequencia aga , como en ari-
czaga , arteaga. Lat. Juncetum.

Izar , levantar , eſpecialmente las velas ,

es voz Baſcongada , izatu. Lat. Vela
levare.

Izquierdear , es de el Baſcuence ezquer-

datu , ezquerreratu. Lat. Ad ſiniſtram
deviare.

Izquierdo , viene de el Baſcuence ezquer-

do , ezquerrá , que ſignifica lo miſmo.
Lat. Scævus.

A la izquierda , ezquerrera , ezquerre-

rontz. Lat. Ad lævam.