Hiztegi Hirukoitza/J

Wikitekatik

DE LA LETRA
J

JA.

abalì , baſaurdea.

Lat. Aper.

Jabalina , baſaurde

emea. Lat. Aper
feœmina.

Jabalina , arma ,

como venablo , de
que uſaban en la
caza , dexando el
peſo de otras armas , y aſsi puede de-
zirſe , que es voz Baſcongada jabaliná,
de jabaldia , jabalaldia , que ſignifica
remiſsion , intermiſſion. Lat. Miſſile
telum.

Jabardear , hazerſe enxambres , erlabio-

tu. Lat. Apes examina procreare.

Jabardo , erlabioa , erlabatza. Lat. Exa-

men.

Jaca , lo miſmo que haca , veaſe.

Jacerina , cota de malla , viene de el Baſ

J A.
cuence altzairiná , que ſignifica lo
miſmo , y es ſincope de altzairuz e-
guiña , hecha de acero. Lat. Lorica im-
penetrabilis.

Jacintho , flor , morediná. Lat. Hyacin-

thus.

Jacintho piedra precioſa , moredin a-

rria. Lat. Hyacinthus.

Jaco , lo miſmo que xaco , veaſe..

Jactancia , audiacá , otſarroa. Lat. Jac-

tantia.

Jactancioſo , audiacatia , otſarrotia ,

arrutia. Lat. Jactabundus , jactator.

Jactarſe , audiacatu , otſarrotu , arruti-

tu. Lat. Jactare.

Jaculatoria , breve oracion , egotziga-

rria , tiragarria. Lat. Jaculatoria.

Jade , eſpecie de jaſpe , navarri mota

bat. Lat. Jaſpidis ſpecies.

Jadear , itaſtu. Lat. Anhelare , ægrè reſ-

pirare.

Jadeo , itaſá. Lat. Anhelitus vehemens.

Jaecero , zalpainguillea. Lat. Phalera-

rum artifex.

Jaez , zalpaina , endrezua. Lat. Phaleræ ,

ephipium.

Jaez , ſignifica tambien modo , veaſe.

Jaharrar , iguelſotu. Lat. Parieti gypſum

inducere.

Jaharro , igueltſotzea. Lat. Gypſi indu-

ctio.

Jalbegar , churiztatu. Lat. Dealbare.

Jalbegado , churiztatua. Lat. Dealbatus.

Jalbegue , churiztatzea. Lat. Dealbatio.

Jaldado , jaldo amarillo , oria. Lat. Fla-

vus.

Jalde , color amarillo , oria. Lat. Flavus.

Jaldre , color de las aves , egaztien colo-

rea. Lat. Avium color.

Jalea , conſerva , jalea , es voz Baſcon-

gada , y en ſu primera ſignificacion es
comedor , goloſo , y la jalea , ò haze
goloſos , ò es manjar de ellos. Lat. Po-
morum ſuccus ſaccharo conditus , con-
cretus. O viene de zalea , por el apeti-
to , ò ganas , que excita de comer.

Jamàs , iñoiz , nioiz , inoz , agoitu.

Lat. Nunquàm.

Jambas de puerta , ò ventana , zutago-

yac. Lat. Liminis fulcra.

Jamerdana , donde ſe limpian los vientres ,

de las reſes , eſtagarbitoquia. Lat. Lo-
cus ventribus extergendis deſtinatus.

Jamerdar , eſtagarbitu. Lat. Ventres ex-

tergere.

Jamòn , pudo dezirſe de el Baſcuence jan

on , jateco on , que ſignifica que es bue-
no para comerſe , ancurdaia , urdai-
azpia. Lat. Perna.
Jangada ,
J A.

Jangada , en que ſe ſalva la gente , quan-

do ſe pierde el baxel , puede venir de
gangadá , ò joangada, que en Baſcuen-
ce ſignifica , eſcapada , ida de vna vez.
Lat. Ligna colligata.

Jaqueſa moneda de Aragòn , de el Cuño

de Jaca , diru Jacatarra. Lat. Moneta
Lacetana.

Jardin , viene de el Baſcuence jardiña ,

jardina , que ſignifica lo miſmo , y ſe
compone de jarri , y de diña , dina ;
jarri , ſignifica , ponerſe , ſentarſe ,
deſcanſar , y diña lo que es juſto , lo
que baſta , lo que acomoda : y el jardin
acomoda , y es oportuno para ſentarſe ,
y deſcanſar de las fatigas. Jardiña ,
baratza. Lat. Hortus.

Jardinero , jardinaria, jardin zaya. Lat.

Topiarius.

Jareta , coſtura , ò dobladillo hueco , por

donde paſſa vna cinta , como en los
calzoncillos , enaguas , &c. es de el
Baſcuence gareta , que ſignifica lo miſ-
mo , igareta es contraccion de iga-
reta , paſſadicillo , ò lugar por donde
ſe paſſa. Lat. Sutura oblonga , ac cava.

Jaro por jaral , veaſe xaral.

Jaro , puerco jaro , baſaurdea dirudien

urdea. Lat. Sus aprum reſerens.

Jarra , tiene dos aſſas , jarro , vna ſola ;

viene de el Baſcuence charroa , que
ſignifica ſin diferencia qualquiera vaſi-
ja , olio charro , lumera charro , &c.
Lat. Aqualis , urceus.

Jarretar lo miſmo que desjarretar ,

veaſe.

Jarrete , aztalá. Lat. Poples , tis.

Jarretera , galtzerdi locárria. Lat. Pe-

riſcelis , dis.

Jarrillo , charrochoa. Lat. Urceolus.

Jarro , charroa , cubena. Lat. Urceus.

Jarron , charrotzarra. Lat. Urceus mag

nus.

Jaſadura , jaſar , veaſe ſajadura , ſajar.

Jaſpe , navarria. Lat. Jaſpis , dis.

Jaſpear , navarritu. Lat. Maculis in mo-

dum jaſpidis aſpergere.

Jaſpeado navarritua. Lat. Maculis ad

modum jaſpidis aſperſus.

Jaula , viene de el Baſcuence cayola , ga-

yola , que ſigniſica lo miſmo , y ſe com-
puſo de cabiola , gabiola , nido hecho
de madera. Lat. Cavea.

Jaulilla de la cabeza , ſarea. Lat. Reticu-

lum.

Jayan , hombre de grande eſtatura , es voz

Baſcongada , jayana , y viene de jayo
nacer , y an andi grande : y los jaya-
nes nacen grandes , y por lo comun de
J A.:::::27
eſtatura mayor que la regular.

Jayanazo , jayantzarra. Lat. Valde pro-

cerus homo , gigas.

Jazmin , jazmiña. Lat. Alba viola.

J E.

Jeſu Chriſto , Jeſu Chriſto gure Jauna.

Lat. Jeſus Chriſtus.

Jeſuita , Jeſuita , Jeſuiſta. Lat. Jeſuita.

Jeſuitico , Jeſuitena. Lat. Jeſuiticus.

Jeſus , Jeſus. Lat. Jeſus. En vn Jeſu s,

Jeſus batean. Lat. Momento.

Jeſuſear , Jeſuſca egon , joan , &c. Lat.

Nomen Jeſu repetere inſtanter.
JO.

Jo , lo miſmo cho , ſo , que ſe dize à las

beſtias.

Joa , jova , voz nautica , es voz Baſcon-

gada , de jo , joa , lo que toca , llega ,
alcanza , y es lo que tienen las joas en
los maderos de cuenta. Lat. Trabis in-
crementum.

Jocoſamente , joſtaquetan , jaquiqueraz.

Lat. Jocosè , jocularitèr.

Jocoſerio , joſtagrabea. Lat. Joco-ſe-

rius.

Jocoſo , joſtallua. Lat. Jocoſus , jocula-

ris.

Jocundidad , atſeguiña , mizqueera. Lat.

Jucunditas.

Jocundo , atſeguiña , mizquea. Lat. Ju-

cundus , feſtivus.

Jofaina , lo miſmo que aljofaina , veaſe.

Jogleria , joglar , antiquado , juglar.

Joliez , gazteera. Lat. Juvenilis , jucun-

ditas.

Jolito , utſá. Lat. Otium , ſegnities.

Jonico , Joniarra. Lat. Ordo Jonicus.

Jonjolì , lo miſmo que ajonjoli.

Jordan , el remozarſe , gaztetaſuna. Lat.

Juventus rediviva.

Jorfe , pared de piedra ſeca , orma leorra ,

arri utſezco orma. Lat. Paries ex ſolis
lapidibus.

Jorgina , hechicera, que haze adormecer.

es de el Baſcuence ſor guiña , ſorgui-
na , que ſignifica bruja , y hechicera ,
de ſorr , ſorra , inſenſible , que no
ſiente , y guiña , guinaguillea el que
haze. Lat. Malefica.

Jornada , egutaldia , jornada , jutaldia.

Lat. Iter unius diei.
Eſta voz ſignifica vn viage en ſu ida , y
D 2:::::buelta
28: O.
buelta , y dezimos de vn acarreador ,
que ha echado , ù hecho quatro , ò
cinco jornadas al dia. Ida , y buelta , ù
ida , y venida dezimos en Baſcuence
orrona , idas , y venidas orronac , que
en otras partes ſe dize orronz , onon-
tzac : y la vez que comprehende vna ida ,
y venida , ſe dize orronada. De eſta
voz , y el verbo joan , ir , marchar , pu-
do averſe ſincopado la voz jornada.

Jornada , expedicion , veaſe.

Jornada de Comedia , jutaldia. Lat. Ac-

tus.

Jornal , aloguera , allacairua , lacondoa.

Lat. Merces , ſtipendium diurnum.

Jornalero , alogueraria , alocacera , alla-

tairutaria , lacondaria. Lat. Merce-
narius. Item alocaria.

Joroba , giba , corcoba , veanſe.

Joroba , impertinencia , eragoquia. Lat.

Moleſtia.

Jorobar , moleſtar , eragoquitu. Lat. Mo-

leſtare.

Jorobado , moleſtado , eragoquitua. Lat.

Moleſtatus.

Jorobado , corcobado , veaſe.

Jorro , lo miſmo que remolco , veaſe.

Joſtrado , virote , veaſe virote.

Joven , gaztea , nerabea. Lat. Juvenis.

Jovial , veaſe jocundo, jovialidad, jocun-

didad.

Joya es voz Baſcongada m ò ſe diga joya ,

como oy ſe dize , ò goyá , como anti-
guamente , y viene de el Baſcuence go-
, que ſignifica lo ſuperior , y lo ca-
ro. Lat. Aurea bulla gemmata , aureum
decus margaritis diſtinctum.

Joyante , es de el Baſcuence joyantia , y

ſe dixo de goyantia , ſuperior , alta ſo-
bervia.

Joyante , joyantia , mizquea. Lat. Ni-

tens.

Joyel , joya pequeña , joyachoa. Lat. Mo-

nile.

Joyeria , joyateguia. Lat. Taberna pre-

ciolarum rerum.

Joyero , joyaria. Lat. Rerum precioſa-

rum venditor.

Joyo , yerva que nace entre los trigos.

En Latin ſe llama lolium , y ſe tomò de
el Baſcuence lolloa , que ſignifica la
miſma yerva, a que tambien llamamos
zoragarria , y ambos nombres ſon
muy ſignificativos , : porque ſu grano
atonta , y como adormece à las galli-
nas , y por eſſo lolloa , de lo ſueño , y
olloa gallina. Y por el miſmo efecto de
atontar , y como deſvanecer , ù enlo-
quecer , que tambien tiene en los que
J O.
comen pan , que tenga algo de el joy o,
ſe llama zoragarria.

Joyuela , lo miſmo que joyel , veaſe.

J U.

Juanete , batzurra. Lat. Os in pedis di-

gito extans.

Juanetudo , batzurduna. Lat. Oſſibus

extantibus laborans.

Juarda , mancha de el paño , oyal natua.

Lat. Panni macula.

Jubertar , batelá oncian ſartzea. Lat.

Scapham navi imponere.

Jubeteria , jupoiteguia. Lat. Taberna tho-

racaria.

Jubetero , jupoiguillea. Lat. Thoracarius

ſartor.

Jubilacion , relevacion de el oficio , qui-

torra. Lat. Rudis donatio.

Jubilar aſsi , quitortu. Lat. Rude dona-

re , emeritum facere.

Jubilado aſsi , quitortua. Lat. Rude do-

natus , emeritus.

Jubilar , alegrarſe , poztu. Lat. Jubilare.

Jubileo , Jubileoa , barcacio oſoa , beſte

doaiñ aſcorequin Aita Santuac eman
oi duena , ta argatic hitz batean , bar-
cadoaiña. Lat. Jubilæus.

Jubilo , jubilacion , atſeguiña , poza. Lat.

Jubilum.

Jubon , jupoya , jipoea. Lat. Thorax.

Juboncillo , jupoichoa , jipoechoa. Lat.

Parvus thorax.

Judaico , Juduarra , Juduena. Lat. Ju-

daicus.

Judaiſmo , Juduera. Lat. Judaiſmus.

Judaizar , guardar los Ritos de los Ju-

dios , Judueratu. Lat. Judæ orum ri-
tus ſequi.

Judaizante , Judu eratzallea. Lat. Ju-

daicos Ritus ſequens.

Juderìa , Juduteguia , Juduen echadia.

Lat. Judæorum vicus.

Judìas , baberrumac , maillarrac , ln-

diababac. Lat. Phaſelus.

Judicar , antiquado , juzgar.

Judicativo , uſtecaria. Lat. Judicativus.

Judicatura , dignidad , y exercicio de

Juez , ecadoitea. Lat. Poteſtas , & mu-

nus Judicis.

Judicial , ecadoicoa , ecadoyarra. Lat. Ju-

dicialis.

Judicialmente , ecadoiquiro. Lat. Juri-

dicè.

Judiciario , ſſtrologo , veaſe.

Judicioſo , veaſe juicioſo.

Judihuelo, Juducumea. Lat. Judæi filius.

Judi
J U .

Judihuelos lo miſmo que Judias ,

veaſe.

Judio , Judua. Lat. Judæus.

Judio , Judia , adjetivo , veaſe Judaico.

Juego , jocoa , yocoa , de donde puede

venir el Romance ; porque eſte exerci-
cio , que lo es de el cuerpo , comun-
mente trahe el tocar , pegar ſacudir
alguna coſa , v.g. en la barra , pelota,
trucos &c. y por eſſo llama el Baſ-
cuence jocoa , yocoa , que ſignifica co-
ſa , ò accion en que ſe pega , ò ſacude ,
de jo , yo pegar , y la terminacion coa ,
que es determinativa de lugar y ac-
cion. Lat. Ludus.

Juego , entretenimiento, burla , joſtaeta.

Lat. Jocus , illuſio.

Juego , correſpondencia , beantza. Lat ,

Conſenſio.

Eſto no haze juego con aquello , onec

eztu beantzic arequin. Lat. Hoc non
illi reſpondet.

Juego en alguna pretenſion , iriſcaya.

Lat. Optima conditio , diſpoſitio.

Juego de libros , xicaras , &c. oſaldia.

Lat. Integer numerus.

Juego de vozes , hiz joſtaeta. Lat. Ludus

verborum.

Juegos , eſpectaculos , veanſe.

Juego de manos , eſcujoca. Lat. Jocularis

percuſſio.

Juego de niños , aurcontua. Lat. Puerilis

actio.

Jueves , oſteguna, orceguna , eguena. Lat.

Dies jovis , feria quinta.

Jueves Santo , aizaroa , oſtegun San-

tua. Lat. Feria quinta in Cæna Do-
mini.

Juez , ecadoya , Jueza. Lat. Judex.

Jugada de tierra , veaſe yugada.

Jugada , jocaera , jocada. Lat. Luſio.

Jugadera lo miſmo que lanzadera,

veaſe.

Jugador , jocalaria. Lat. Lſor.

Jugar , jocatu , yocatu. Lat. Ludere.

Jugado , jocatua , &c. Lat. Luſus , a , um.

Jugar , entretenerſe , joſtatu. Lat. Laſci-

vire.

Jugarreta , jocaera charra. Lat. Inepta

luſio.

Jular , joſtallua , jardunaya. Lat. Lu-

dio , nis.

Jugleria , joſtalluqueria. Lat. Joculatio.

Jugo , jugoſo , veaſe xugo.

Juguete , hiz joſtaeta. Lat. Verborum lu-

ſus.

Juguetear , joſtalluquerian ibilli. Lat.

Pucriliter ludere.

Jugueton , veaſe juglar.

J U.:::::29

Juicio , facultad intelectual centzua ,

juicioa , ecadoya. Lat. Judicium. Hom-
bre de buen juicio , centzu onecoa ,
ecadoicoa , juiciozcoa. Lat. Vir preſ-
tanti judicio.

Juicio , el acto de entendimiento , eca-

doiquia. Lat. Judicium.

Juicio , opinion , dictamen , veaſe.

Juicio , Tribunal , y ſentencia , veaſe.

Hombre de poco juicio , choraburua ; y

la muger , choralda. Lat. Exiguæ men-
tis.

Perder el juicio , ſaìr de juicio , burutic

jauci. Lat. De poteſtate mentis abire.

:El dia de el Juicio , Juicioco eguna. Lat.

Dies Judicij.

Juicioſamente , centzuquiro , centzu-

turo. Lat. Prudenter.

Juicioſo , centzutia , centzutua. Lat.

Prudens.

Julepe , bebida dulce de aguas deſtiladas ,

edari gozoa. Lat. Dulcis potio.
ulio , uztailla , garilla. Lat. Julius.

Jumelas , en la Mechanica , zucarriac.

Lat. Jambelæ.

Jumental , aſtoarra. Lat. Jumentarius.

Jumento , beſtia de carga , zamaria ,

aberea , por aſno , aſtoa. Lat. Jumen-
tum , aſinus.

Juncada , para curar el muermo de los ca-

ballos , imuncada , de donde pudo
venir el Romance mas que de junco ,
porque i , Ïa , ſignifica junco , muna ,
ſu tuetano , ù meollo , y imuncadá , es
vn remedio compueſto de lo tierno , y
tuetanoſo de los juncos , y aſsi es la
juncada. Lat. Medicamen equorum ex
juncis confectum.

Juncal , juncar , izaga , iteguia , icetá.

Lat. Juncetum.

Juncia , es voz Baſcongada , y viene de

iuncia , iyuncia , ioncia , y ſignifica ,
junco de baſija , y tambien vaſija de
juncos : y el nombre que en Baſcuence
es propio de la junciera en ſu primera
ſignificacion , ſe diò al junco particu-
lar , y oloroſo. Lat. Cyperus , i.

Vender juncia , es jactarſe , junciana es

jactancia , veaſe.

Junco , ia , ya. Lat. Juncus.

Junco de Indias , indi arriya. Lat. Jun-

cus Indicus.

Junco , navìo pequeño , ontzi chiquia.

Lat. Parva ratis.

Juncoſo , ïadua , iyatſua. Lat. Junco-

ſus.

Junglada , veaſe lebrada ,

Junio ,
30:J U.

Junio , garagarrilla , vaguila , ere aroa.

Lat. Junius.

Junquillo , flor , ilorá , ilorea. Lat. Jun-

cus flos.

Junta , Congreſſo de perſonas , batza-

rrea , biltzarra , bilguma , bilduma.
Lat. Congreſſus , concilium. Item baſ-
, baltſá.

Juntamente , bataro , batean. Lat. Con-

junctim.

Juntar , batu , batatu , bildu , biribilla-

tu , balſatu , latadu , latatu. Lat. Jun-
gere , congregare.

Juntarſe , los miſmos , batu , &c. con las

terminaciones de el neutro. Lat. Con-
gregari , convenire.

Juntarſe , arrimarſe , veaſe.

Junto con eſto , veaſe juntamente.

Junto , cerca , ondoan , aldean , alboan ,

urrean. Lat. Propè , juxta.

Por junto , de por junto , andizca. Lat.

Acervatim , vniverſim.

Juntera de Carpinteros , junterá. Lat.

Rucina ad tabulas coagmentadas.

Acepillar con la juntera , junteratu. Lat.

Runcinà dolare.

Juntura , batoquia , guiltza. Lat. Junctura.

Jura , lo miſmo que juramento , veaſe.

Jura de algun Principe , Cinez , Jura-

mentuz Erreguetzat artzea. Lat. Pu-
blicum juramentum Principi præſti-
tum.

Juraderia , juraduquintza. Lat. Tribu-

natus.

Jurador , cineguillea , equideitzallea ,

juramentuguillea. Lat. Jurator.

Juramentar , cineraguin , juramentu

eraguin , equideitzerazo. Lat. Jura-
mento obſtringere.

Juramento , juramentua , ciná , equi-

deitza. Lat. Juramentum , jusjuran-
dum.

Juramento aſſertorio , equideitza ba-

yezcoa : comminatorio , meachazcoa ,
gaizquitazcoa : execratorio , birauez-
coa , birauduna : promiſſorio , aguin-
dezcoa. Lat. Juramentum aſſertorium ,
comminatorium , execratorium , pro-
miſſorium.

Jurar , cineguin , juramentu eguin , equi-

deitzatu. Lat. Jurare.

Jurar falſo , guezurrez cin eguin , equi-

deitzatu. Lat. Pejerare.

Jurado , cineguiña , &c. Lat. Juratus.

Jurado de Concejo , &c. Juradua. Lat.

Tribunus.

Jurgina , lo miſmo que 'jorgina , veaſe.

Juridicamente , ecadoiquiro. Lat. Ju-

ridicè.
J U.

Juridico , ecadoicoa , ecadoicarra. Lat.

Juridicus.

Juriſconſulto , juriſperito , juriſprudente ,

arau jarraya , arau jaquiña. Lat. Ju-
riſconſultus , juriſperitus.

Juriſdiccion , facultad de decidir , arau-

talá. Lat. Juriſdictio.

Juriſdiccion , territorio , barrutia. Lat.

Ditio.

Juriſdiccion , poder ſobre otro , mempea ,

eſcupea , menea , mendea. Lat. Poteſ-
tas , juriſdictio.

Juriſprudencia , juriſpericia , arau jarrai-

dea , arau jaquintza , arau jaquindea.
Lat. Juriſprudentia.

Juriſta , arau jarraya. Lat. Juris profeſ-

ſor.

Juro , menaraua. Lat. Jus. Juriſta , el que

tiene juro , menarauduna. Lat. Cenſus
regalis dominus.

Por juro de heredad , menarauaz. Lat.

Jure hæreditario.

Juſta , zaldunen guda. Lat. Equitum

pugna.

Juſtacor , lo miſmo que ajuſtador.

Juſtador , zaldun gudaria. Lat. Eques

pugnans.

Juſtamente , con juſticia , ecadoyez , bi-

dezqui. Lat. Juſtè , merito, jure.

Juſtamente , ajuſtadamente, doi doi , doi-

quiro , din diña. Lat. Aptè , exactè.

Juſtar , zaldiz gudatu. Lat. Equites pug-

nare.

Juſticia , ecadoya , juſticia. Lat. Juſtitia.

Juſticia , derecho , arauá , araudea. Lat.

Jus.

Hazer juſticia , ecadoitu. Lat. Juſtitiam

exercere , jus unicuique dicere.

Juſticiar , lo miſmo que ajuſticiar , veaſe.

Juſticiero , ecadoitaria , ecadoiguillea.

Lat. Integer , amator juſtitiæ.

Juſtificacion , lo miſmo que Juſticia ,

veaſe.

Juſtificacion , deſcargo , eguicarindea.

Lat. Criminis purgatio , depulſio.

Juſtificacion , probanza , bedoya , bedoi-

tzea. Lat. Probatio.

Juſtificacion , ſantificacion , veaſe.

Juſtificadamente , ecadoyez. Lat. Juſtè.

Juſtificador , juſtificar, veaſe ſantificar.

Juſtificar , probar , bedoitu. Lat. Probare.

Juſtificado aſsi , bedoitua. Lat. Probatus.

Juſtificar , rectificar , zucendu. Lat. Rec-

tum reddere.

Juſtificarſe , excuſandoſe , eguicarindu.

Lat. Crimen reppellere.

Juſtificativo , bedoigarria. Lat. Quo pro-

bari poteſt.

Juſtillo , gorontza. Lat. Arctior thorax.

Juſto ,
J U.

Juſto , juſta , conforme à juſticia , bidez-

coa ,bide dana ecadoyarra. Lat. Juſtus.

Juſto , ajuſtado , doya , diña. Lat. Aptus.

Juſto , hombre què eſtà en gracia , veaſe.

Santo.

Juvenil , gazteena. Lat. Juvenilis.

Juventud , gaztetaſuna , nerabetaſuna.

Lat. Juventus.

Juzgado , audiencia , ecadoiteguia. Lat.

Tribunal.

Juzgar, dàr ſentencia , ecadoitu. Lat. Ju-

dicare , decernere.

Juzgar , penſar , uſte izan. Lat. Putare.


DE LA LETRA
L

LA.

Abaro , Eſtandarte

Militar de los Can-
tabros antiguos ,
que poreſſo llama-
ron Cantabri , los
Romanos , deſ.
pues que Auguſto
le introdujo en ſus
Exercitos , y era
la inſignia de la Cruz. Baronio , y otros
buſcan ſn etymologia en el Latin , y
Griego , y aun aſsi no la encuentran
oportuna. Siendo Cantabro el Labaro ,
acà tiene la voz ſu etymologia en Can-
tabria , y muy ſignificativa , y propia.
Lau buru , ſignifica quatro cabezas ,
extremos , ù remates , quales ſon los
de la Cruz de el Labaro , y de lau buru ,
hicieron labarum los Romanos , dan-
dole tambien el otro nombre de Can-
tabrum. Y aquſ tenemos apellidos la
buru , leaburu , ſin duda con el miſmo
origen. Conſtantino , mudò en el La-
baro el Epigraphe , y Tymbre.

Labaro , tiene tambien otro origen Baſ-

congado , muy oportuno , de lau laur ,
y aró temple , y el Labaro , y ſu Cruz
con ſus quatro remates miraba à los
quatro temples , ò climas de el mundo :
y de lau aro , ſe dixo Labaro.

Labe , lo miſmo que mancha

Laberintho , irteciña. Lat. Labyrinthus.

Labia , hizcundea. Lat. Loquela , facun-

Labia , bizcunde ederra du